ourdes – powieść Emila Zoli z 1894, pierwsza część trylogii powieściowej "Trzy miasta" . W trakcie wyjazdu w Pireneje Zola odwiedził prężnie rozwijające się sanktuarium w Lourdes. Obraz ogromnego centrum pielgrzymkowego, fanatyzm religijny wielu spośród pątników oraz postawa prowadzących sanktuarium księży zainspirowały pisarza do rozpoczęcia nowego cyklu powieściowego, którego centralnym punktem miała być kwestia religii, a pierwszym tomem miała być właśnie powieść o "mieście cudów". W lipcu 1892 Zola ogłosił te plany w periodyku Gil Blas, po czym ponownie wyjechał do Lourdes. W czasie tego wyjazdu dokładniej zaplanował kontynuację powieści, przewidując umiejscowienie jej akcji w Rzymie. Koncepcja tomu trzeciego, rozgrywającego się w Paryżu i konfrontującego chrześcijaństwo z ideami socjalizmu i anarchizmu powstała w końcu roku 1892. Powieść Lourdes ukazała się w lipcu 1894, wcześniej była również publikowana w odcinkach przez Gil Blas.