Tematem „Pożegnania z Matiorą” Walentija Rasputina jest przesiedlanie ludzi w związku z rozwojem zakładów przemysłowych. Mieszkańcy przepięknej, istniejącej od trzystu lat wsi Matiory położonej na wyspie o tej samej nazwie muszą się do jesieni wyprowadzić. Otrzymali mieszkania w domkach zbudowanych na wzór miejski, ale, szczególnie ci starsi, nie cieszą się z tego, gdyż przywykli do przestrzeni, do pieców, do łaźni, do bliskości rzeki Angary. Poza tym przewidują, że życie w mieście będzie droższe niż na wsi, gdzie każdy miał swoje krowy, kury, ziemniaki i warzywa.

Niektórym starym kobietom z tej książki serce pęka na myśl, że muszą opuścić wieś, w której spędziły całe życie. Bólu byłoby może mniej, gdyby przesiedlanie wykonano z większym taktem. Ale nikt nie dba o uczucia mieszkańców skazanej na zagładę wsi. Robotnicy zatrudnieni przy budowie elektrowni otrzymują na przykład rozkaz, by bez skrupułów zniszczyć stary cmentarz.

Najważniejszą postacią „Pożegnania z Matiorą” jest Daria – odważna, sprawiedliwa staruszka, wokół której skupiają się słabsi i szukający opieki. Inni barwnie przedstawieni bohaterowie to Bogoduł – starzec polskiego pochodzenia, który słabo zna rosyjski i wciąż powtarza wulgarne słowo, Sima ze swoim dziwnym, małomównym wnukiem, pracowita, lecz naiwna Katierina, jej leniwy, niewdzięczny syn Pietrucha, Nastasja i jej mąż Jegor. Rasputin stworzył również postać fantastyczną – podobnego do kota Gospodarza, który nocą spaceruje po wyspie.

Powieść nie jest gruba. Czyta się ją szybko, z uczuciem smutku z powodu tego, że postęp zawsze związany jest z czyimś dramatem. Wiele w „Pożegnaniu z Matiorą” przepięknych opisów przyrody, wiele przejmujących scen pokazujących rozpacz i zagubienie staruszków. Na mnie największe wrażenie wywarł opis obrony cmentarza, kiedy to staruszkowie z gołymi rękami rzucają się na robotników, oraz opis żegnania się Darii ze swoją chatą.