Stanisław Jan Dąbrowski
"Harcerki z tamtych lat... 1939-1949"

Stan: bdb

Temat działalności lubelskich harcerek w okresie okupacji najobszerniej został opracowany w zbiorowym wydaniu publikacji Lubelska Chorągiew Harcerek 1939-1944 autorstwa D. Magierskiej, Z. Kitówny, A. Krzymowskiej i M. Szewczyk (Lublin 2007). Dużo informacji na ten temat można uzyskać z lektury Harcerki 1939-1945 —praca zbiorowa, Warszawa 1983. Lubelskim harcmistrzyniom Marii Walciszewskiej i Marii Świtalskiej poświęcił swoje obszerne opracowanie Kazimierz Jarzębowski (Kraków 2008). Dwa rozdziały poświęcił harcerkom tego okresu B. Zimmer w opracowaniu Harcerstwo Lubelszczyzny. Zarys historyczny 1911-1950. Lublin 1987.

W Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk zdeponowanych zostało wiele rękopisów, maszynopisów, wspomnień, listów i zdjęć naszych harcerek dotyczących tamtego okresu.

Wiele informacji o lubelskich harcerkach okresu okupacji można także uzyskać z lektura prac takich autorów jak: Ireneusz Caban, Zygmunt Mańkowski „Związek Walki Zbrojnej i Armia Krajowa w okręgu lubelskim 1939-1944, Lublin 1971; Janina Jaworska „Nie wszystek umrę”. Twórczość plastyczna Polaków w hitlerowskich więzieniach i obozach koncentracyjnych 1939-1945, W-wa 1975; Stanisław Majewski Matka, W-wa 1974; Barbara Matusowa Na partyzancki poszły bój… 1939-1945, W-wa 1970; Remigiusz Moszyński, Leopold Policha Lublin w okresie okupacji 1939-1944, Lublin 1964; Stefania Perzanowska

Gdy myśli do Majdanka wracają, Lublin 1970; Wanda Półtawska Własny wrzesień, „Polityka” nr 35, s. 8, Stare rachunki, W-wa 1970; Leszek Siemion Z lat okupacji hitlerowskiej na Lubelszczyźnie, Lublin 1971; Anna Wiśniewska Pomoc RGO dzieciom w dystrykcie lubelskim, „Zeszyty Majdanka”, T. 10, Lublin 1980, s. 23-42; Joanna Żwirska Wołanie za nami, W-wa 1970.

Niniejsze opracowanie będące jakby uzupełnieniem wspomnianego wyżej wydania Lubelska Chorągiew Harcerek 1939-1944, zawiera kilkanaście nigdzie niepublikowanych i niezdeponowanych (nie wliczając ich „publikacji” xero w formie Zeszytów Historycznych Komisji Historycznej Lubelskiej Chorągwi ZHP z lat 1987-2006) materiałów rękopiśmiennych członkiń i członków Lubelskiego Oddziału Stowarzyszenia Szarych Szeregów; zebranych w jedną całość pojedynczych informacji zawartych w opracowaniu Harcerki 1939-1945 oraz notek biograficznych z 6. tomowego opracowania Słownik biograficzny żołnierzy Batalionów Chłopskich w opracowaniu i redakcji Mariana Wojtasa (Lublin 1998-2013). Umieszczono także — również nigdzie niepublikowanych – kilkadziesiąt krótkich not biograficznych harcerek zebranych z różnych źródeł.

Publikacja składa się z pięciu części: w części pierwszej oprócz autorskiego wstępu znajduje się próba syntetycznego ujęcia objaśnienia czytelnikowi, czym były Szare Szeregi; jak przedstawiała się działalność harcerek w Chorągwi Lubelskiej w okresie okupacji; udział harcerek w obronie Lublina we wrześniu 1939 r.; wspomnienia o harcerkach z lat 1939-1944; wspomnienia o poległych w walce, pomordowanych w obozach i więzieniach. W drugiej części znajdują się obszerne życiorysy, charakterystyki komendantek Lubelskiej Chorągwi Harcerek 1939-1945: Róży Błeszyńskiej, Maria Walciszewskiej, Danuty Magierskiej, Marii Świtalskiej i Marii Skorupskiej¬Daszkiewiczowej, a także przedstawienie sylwetek instruktorek Lubelskiej Chorągwi Harcerek w kierownictwie Związku Walki Zbrojnej i Wojskowej Służbie Kobiet Armii Krajowej Okręgu Lubelskiego i zastępu „Wędrowniczek” działającego w Ochronce RGO Nr 3 w Lublinie. Część trzecia zawiera kilka wspomnień o harcerkach z tamtych lat… Annie Krzymowskiej, Antoninie Łopatyńskiej, Krystynie Czyż-Wilgatowej i Janinie Łotockiej. W części czwartej zawarto próbę społeczno-politycznego spojrzenia na dzieje ZHP w latach 1944-1950, jego odrodzenia i upadku, i na tym tle przedstawienia sylwetek komendantek Lubelskiej Chorągwi Harcerek w latach 1945¬1949: Hanny Bulewskiej, Zofii Juszczyk-Idziaszkowej i Magdaleny Czerwińskiej-Krawczyk, a także powojennej służby harcerki, hufcowej Stanisławy Kiewel-Witkowskiej. Piąta część — to kilkadziesiąt biogramów członkiń Lubelskiego Oddziału Stowarzyszenia Szarych Szeregów a także harcerek niebędących członkami Stowarzyszenia.

Inspiratorką wydania niniejszej książki była Dh. Wanda Łazowska wieloletni sekretarz Oddziału Stowarzyszenia Szarych Szeregów w Lublinie, której serdecznie dziękuję za inicjatywę i pomoc w jej wydaniu.

Znajomość historii własnego Kraju, regionu, miasta, gromady, wsi, organizacji, w której się działa jest podstawą do zachowania ciągłości pokoleń, tradycji i wyznawanych wartości. Jest fundamentem naszej świadomości, durny narodowej i patriotyzmu.

Zachowanie pamięci o ludziach, którzy wnosili do tej historii choćby skromny ślad jest moim osobistym wyrazem składanego im szacunku i uznania.

Ilość stron: 376

Nr mag: 7/10.24