Średniowieczny zbiór przepisów o sztukach rozmaitych

Idealna książka dla średniowiecznych grup rekonstrukcyjnych. Można się z niej nauczyć wielu ciekawych rzeczy.

Książka jest tłumaczeniem znanego średniowiecznego traktatu Teofila Prezbitera podsumowującego umiejętności praktyczne wielu dziedzin sztuki, zdobnictwa i rzemiosła.
Traktat jest fachowym średniowiecznym podręcznikiem w zakresie np.: sporządzania farb i kolorów, malowania na pergaminie, desce i ścianie; sporządzania różnych odmian szkła itp. Niezwykle ważnym tematem w tej księdze jest zestaw różnorodnych technik złotniczych, konwisarskich i ludwisarskich. Dopełnia go opis konstrukcji organów. Książka jest niezbędną i dlatego niedającą się przecenić pomocą, niemal narzędziem, przy pracach konserwatorskich nad zabytkami sztuki.

Szczególną wartość tej pozycji nadaje fakt, że jest to wydanie dwujęzyczne: łacińskie – polskie, co pozwala na krytyczną refleksję nad tłumaczeniem polskim w jego stosunku do oryginału łacińskiego.
Przed Teofilem istniały już mniej lub bardziej obszerne dzieła poruszające problematykę, którą zawiera Schedula. Czyniły to jednak fragmentarycznie. Do wczesnych należy Papirus lejdejski z końca III w. napisany w języku greckim, przełożony następnie na łacinę. W VIII wieku powstał tzw. Manuskrypt z Lukki o tytule Compositiones ad tingenda musiva, pelles, et alia, ad deaurandum ferrum, ad mineralis, ad chrysographiam, ad glutina, quaedam conficienda, aliaque artium documenta, ante annos nongentos scripta. Z przełomu IX i X wieku pochodzi dzieło Mappae clavicula mające charakter receptariusza dla artysty13. Autorstwa Herakliusza jest dziełko De coloribus et artibus romanorum napisane na przełomie X–XI (inni datują na XII) w. Pewne jest, że Teofil znał dwa ostatnie traktaty. Lecz dopiero jego dzieło odpowiedziało w pełni na zapotrzebowanie artystów-rzemieślników w tej dziedzinie. Traktat, składający się z trzech ksiąg, powstał prawdopodobnie w 1 tercji XII wieku. W dwu najwcześniejszych manuskryptach z 1 połowy XII wieku z Wolfenbüttel i z Lipska brak jest oryginalnego tytułu dzieła Teofila. On sam we wstępie do traktatu posłużył się zwrotem: Diversarum artium schedula, stąd używa się nieraz tego określenia jako tytułu. Inne manuskrypty, np. z Wiednia i Cambridge noszą tytuł dodany później. C.R. Dodwell sugeruje, że dzieło pierwotnie nosiło nazwę De diversis artibus.

Traktat odznacza się niezaprzeczalnym uniwersalizmem. Teofil napisał go, nie zacieśniając się jedynie do potrzeb własnego klasztoru i zakonu. Z dzieła przebija duże doświadczenie i biegłość nie tylko w warsztatowych umiejętnościach, lecz i w metodzie prezentacji materiału oraz w fachowej terminologii. Autor logicznie podzielił zebrany materiał i odpowiednio go zilustrował. Traktat jest zatem fachowym, systematycznie uporządkowanym średniowiecznym kompendium wiedzy z dziedziny rzemiosła artystycznego.

rok wydania 1998
Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec
okładka twarda bez obwoluty, która się zniszczyła
książka posiada ślady po dawnym zamoczeniu, kartki są suche bez pleśni, ale są lekko pofałdowane na rogu, zobacz ostatnie foto