"Wstrząsające świadectwo epoki. Szczegółowa informacja o dniu powszednim przesladowanych Żydów. Niezwykły dokument spisany w środku wielkiego niemieckiego miasta. Victor Klemperer - pomimo żydowskiego pochodzenia - pozostał w hitlerowskich Niemczech. Małżeństwo z nie-Żydówką uchroniło go przed deportacją. Codziennymi notatkami, których odkrycie oznaczało pewną smierć, pełnił wybraną dla siebie rolę kronikarza: pragnął zostać historykiem katastrofy i dawać świadectwo. Dzień po dniu w Domu Żydowskim w Dreźnie utrwalał swoje obserwacje i przeżycia: codzienny terror i napady, coraz to nowe zakazy i szykany, pojawiające się czasami gesty solidarności i nieznajomych. PEŁNE WYDANIE! [...] Także ów dziennik, prowadzony wytrwale i systematycznie, ze świadomością ryzyka, jakie wiąże się z jego pisaniem, a wielekroć wbrew okolicznościom, które sporządzaniu notatek nie sprzyjały, jest przekazem najwyższej klasy, wielkim i wstrząsającym ludzkim dokumentem. Nie należy do niego podchodzić jak do dzieła literackiego, choć są w nim fragmenty z literackiego punktu widzenia mistrzowskie (myślę zwłaszcza o relacji z kilkudniowego pobytu w drezdeńskim więzieniu); na ogół zresztą dzienniki pisane z głębokiej, intymnej potrzeby, nie przeznaczone do publikacji (w każdym razie natychmiastowej) wolne są od bezpośrednich zamierzeń literackich. Wielkość dzienników tego rodzaju niemal z reguły nie stanowi rezultatu dążenia do pięknego pisania, wynika z tego, że składają się na nie zapisy doświadczeń człowieka w wymiernych okolicznościach, będące ekspresją jego osobowości. Tak właśnie dzieje się w diariuszu Klemperera. Pokazuje on universum człowieka, który stał się przedmiotem prześladowań, utrwala doświadczenia osobiste, będące zarazem doświadczeniami historycznymi. Tworzy obraz jednostkowego losu i indywidualnych przeżyć, ale jest to zarazem relacja o mechanizmach wprowadzonych w ruch w nazistowskich Niemczech i ogarniających całokształt życia społecznego. Przedstawia konkretne przypadki, niekiedy nieprzewidziane i zaskakujące, ale też system w całej jego ponurej okazałości. Victor Klemperer nie tracił czasu w latach, w których postawiono go jako ostatniego w kolejce do komory gazowej. Umiał go wykorzystać, o czym świadczy także ten monumentalny dziennik. Michał Głowiński Pewne jest, że Dziennik Victora Klemperera stanie się rychło, albo już się stał klasycznym tekstem tego gatunku pisarstwa. Czytelnik daje się łatwo pochłonąć tymi zapisami i wcale nie odczuwa znudzenia, chociaż tyle jest tam powtarzających się wątków i skarg, coraz większy głód, coraz gorsze zdrowie, coraz mniej pieniędzy, coraz więcej strachu, coraz mniej nadziei, coraz więcej dręczących rozporządzeń władz hitlerowskich, coraz mniej znajomych wywiezionych bezpowrotnie do obozów, samobójczo ginących, umierających z wycieńczenia. Przechodzi przed nami, z wszystkimi szczegółami, życie codzienne Żyda od pierwszego do ostatniego dnia Trzeciej Rzeszy. Żyda Klemperer wielokrotnie powtarza, że jest Niemcem, że nigdy za kogo innego się nie uważał. Żydowskiej tradycji prawie nie znał, dopiero gdy sam został jako Żyd napiętnowany, jął czytać książki na żydowskie tematy, był ochrzczony w luterańskim kościele, walczył dzielnie w I wojnie światowej i zdobył chwalebne odznaczenia. Wykładał literaturę francuską w politechnice drezdeńskiej i ogłaszał rozprawy z tej dziedziny. Syjonizm był mu równie odpychający, co nazizm równie rasizmem przesiąknięty, do Herzla odnosił się z odrazą, wschodnie żydostwo było mu całkiem obce. Miał jednak przodków żydowskich, był przeto Żydem wedle ustaw norymberskich. Był podczłowiekiem. Leszek Kołakowski"