Moja Gwiazda - Polacy ratujący Żydów, getto Białystok, wspomnienia - , opis getta, pamiętnik, kronika, Holokaust, Żydzi, Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata, policja żydowska, NKWD, PONIKŁA - pomoc

Zalewski Józef, Zalewska Jadwiga- rolnicy z Ponikła  ---- SPRAWIEDLIWY WŚRÓD NARODÓW ŚWIATA -------------- 3.12 1981 roku medal SWNŚ- opis na stronie 859 Księga Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata - województwo kieleckie jest opisane w tej księdze a w książce jest mowa o okolicach Białegostoku - pewnie chodzi o : Ponikła – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Dobrzyniewo Duże- może chodziło o ty by autora w książce nie wymieniała z imienia i nazwiska prawdziwych dobroczyńców- na  zdjęciu z galerii o historii pomocy Felicji Nowak widać pod drzewkiem nazwiska Zalewski Józef i Zalewska Jadwiga

więcej informacji pod :

https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/wasze-opowiesci/najpiekniejsze-ludzkie-czyny-nie-zawsze-wymagaja-rozglosu-opowiesc-felicji-raszkin-nowak

Pomogli nieznajomi Polacy, którzy przez rok ukrywali ją na strychu nad stajnią w jednej z okolicznych wsi. To jest historia Felicji Nowak, jednej z nielicznych, którzy przeżyli zagładę białostockiego getta

Felicja Raszkin Nowak urodziła się 23 grudnia 1924 roku w Warszawie. Jej ojciec Jakub Raszkin był cenionym krawcem, a mama Betty Szapiro Raszkin dbała o dom i opiekowała się córką. W 1939 roku po wybuchu wojny i wkroczeniu Niemców do stolicy uciekła z nią do Białegostoku, gdzie wcześniej dotarł jej ojciec. Tam bowiem mieszkała ich rodzina. Po zajęciu miasta przez hitlerowców w 1941 roku Felicja przebywała dwa lata w zamkniętej części miasta. Adam Dobroński w książce ,,Białystok-historia miasta” tak pisze o tej przestrzeni: ,,Od 1 sierpnia Żydzi mogli mieszkać tylko w getcie[...] Stłoczono tu do 60 tys. osób[...] Przydział dzienny chleba dla pracujących wynosił początkowo 500 gram, a potem tylko 350. Ustawicznie nakładano na Żydów nowe obowiązki, podatki, kontrybucje.” Biedne ulice naznaczone głodem, cierpieniem i ciasnotą a wśród tego głodu, ciasnoty i cierpienia żyła Felicja. Miała zaledwie kilkanaście lat a śmierć ciągle zaglądała jej w oczy. Felicja starała się jednak stwarzać pozory normalności. Pracowała, spotykała się ze znajomymi i kochała całym sercem rodzinę. Sielanka, którą z perspektywy czasu uznaje się za koszmar, skończyła się, gdy Niemcy rozpoczęli 5 lutego 1943 roku akcję wysiedleńczą. Wtedy Felicja straciła większość rodziny. Przeżyła tylko ona i jej matka. Odtąd musiały żyć ze świadomością, że właściwie nie mają już nikogo na świecie, poza sobą. Felicja w swojej autobiograficznej książce ,,Moja gwiazda” pisze:,, Jakże ciężko było patrzeć na puste łóżko babci, na krzesło, gdzie siadywała Etia”. Jednego dnia straciła bliskich. Wszystkich wywieziono do ,,fabryki śmierci” w Treblince. polecamy reportaż o Felicji Nowak - "Garnek pełen złota" zrealizowany przez TV Białystok Gdy Niemcy zarządzili 16 sierpnia 1943 roku ewakuację ludności żydowskiej do Lublina, Felicja wraz z tłumem Żydów dotarła na Pietrasze. Cudem udało jej się wrócić do getta. Tu dostała szansę ucieczki. Ta dziewiętnastoletnia dziewczyna stanęła przed niewyobrażalnie trudnym wyborem. Perspektywę końca męki przysłaniała myśl o opuszczeniu matki. Poza tym nikt nie dawał jej gwarancji, że ucieczka się uda. Krzysztof Boruń napisał: ,,Czekać nie wystarczy. Okazji trzeba szukać.” Felicja miała wybór: albo uciekać i ryzykować życiem lub zostać w getcie i czekać. Na co? Na śmierć? W takiej sytuacji nie warto było być biernym . Felicja znalazła wyjście, jednak napawało ją ono strachem. Przecież nie mogła zostawić potrzebującej matki. W getcie każdy dzień wyglądał tak samo-myślenie o tym, co będzie i ciężka, mordercza wręcz praca. Co to za życie, napiętnowane ciągłym strachem? Dlatego Felicja była na rozdrożu. Mogła pójść drogą ryzykowną, trudną, podążać samotnie, jednak z nadzieją. Mogła udać się ścieżką wybrukowaną ostrymi kamieniami, ogrodzoną kolczastym drutem, ścieżką prowadzącą prosto na Majdanek, jednak trzymałaby wtedy za rękę ukochaną matkę. W momencie, gdy człowiek staje przed widmem utraty najdroższej osoby, nie jest w stanie podjąć nawet najbardziej oczywistych decyzji, bo ,, miłość mocna jest jak śmierć”, jak pisał święty Paweł w swoim hymnie. Mając dziewiętnaście lat, człowiek kocha życie, całym sobą, ze wszystkich sił, czerpie radość z każdej sekundy. W Felicji musiała się obudzić chęć walki o życie. Popioły cierpienia nie mogły zasypać płomyka nadziei. Z pewnością jej serce wypełniła radość, gdy po raz pierwszy usłyszała o pomyśle ucieczki. Dopiero później zaczęła się zastanawiać, czy w ogóle może dopuścić do siebie podobne myśli. Pewnego dnia usłyszała słowa matki: ,, Uciekaj, musisz wszystkim opowiedzieć o nas, to twój obowiązek”. Te zdania skłoniły Felicję do podjęcia ostatecznej decyzji. Obiecała sobie, że gdy to piekło się skończy, wróci po matkę. Felicja była jedną z nielicznych osób, które uciekły z białostockiego getta. Po wojnie dowiedziała się, że jej matka została wywieziona, najprawdopodobniej na Majdanek. Udała się na to miejsce kaźni, a o przeżyciach, których tam doświadczyła, tak pisze w swojej książce: ,, Szłam po terenie obozu, po którym może ona chodziła. Poprzez łzy wpatrywałam się w górę obuwia, zebraną po ofiarach i wszystkie pantofle wydawały mi się zdarte z jej stóp. Każdy grzebień z wielkiej sterty dotykał jej włosów, nim została ostrzyżona i wepchnięta w czeluść krematoryjnego pieca. Nie wiem, gdzie są jej prochy, nie mam na polskiej ziemi żadnej rodzinnej mogiły...”. Felicja Nowak żyje do dziś, mieszka w Kopenhadze. Nie mogąc znieść antysemickich nastrojów w Polsce, wyjechała 15 listopada 1971 roku. Opuściła ojczyznę. Tym razem nie miała wyboru, została do tego zmuszona, mimo że,, każde źdźbło trawy ma swoje miejsce na ziemi, skąd czerpie życie i siły. Tak samo człowiek jest wrośnięty w kraj, z którego czerpie swą wiarę wespół z życiem”, jak pisał Józef Konrad Korzeniowski. To miejsce zostało jej odebrane.,, Nie byliśmy już obywatelami tego państwa, w którym urodziliśmy się, chciano też odebrać nam własną osobowość i naszą przeszłość” - wspomina Felicja. W innym miejscu dodaje: ,, Daleko za mną pozostały-warszawska kamienica, w której mieszkałam przed wojną, rodzinny dom w Białymstoku, gdzie przezywałam radości i smutki i ten, z którego wyprowadzili nas na śmierć”. Niewiele pozostało pamiątek, niewielu znajomych. Tylko wspomnienia wypełniają pustkę w sercu.

Felicja Raszkin urodziła się 23 grudnia 1924 r. w Warszawie. Mieszkała tam wraz z rodzicami aż do wybuchu II wojny światowej. Ojciec Felicji pochodził z Białegostoku, dokąd udał się na rozkaz swojego dowódcy we wrześniu 1939 roku. Felicja i jej matka zostały w Warszawie. W listopadzie 1939 r. przez „zieloną granicę” przedostały się do Białegostoku, dołączając do przebywającego tam ojca oraz jego licznej rodziny. Wszyscy zamieszkali u babci Marii Raszkin przy ul. Lipowej 33. Felicja znała Białystok dość dobrze. Miała tam dużo koleżanek, ponieważ u babci spędzała każde wakacje. Po pewnym czasie cała rodzina została wysiedlona przez armię radziecką z mieszkania przy ul. Lipowej i przeniosła się na ul. Nowy Świat.

27 czerwca 1941 r. do Białegostoku wkroczyli Niemcy. Już w sierpniu utworzyli getto, w jego obrębie mieściła się również ul. Nowy Świat. Ojciec Felicji znalazł się wśród 5 tysięcy mężczyzn zabranych przez Niemców 12 lipca 1941 r. jako „zakładnicy”. Po wojnie okazało się, że wszyscy zostali rozstrzelani na Pietraszach. Felicja i jej matka przebywały w getcie przez dwa lata.