303 strony, bardzo dużo zdjęć, mapka, indeks osób

17 cm x 24 cm - książka szyta ----nie ma zapisków ołówkiem na marginesie ---stan bardzo dobry

Przykładowe osoby : Jakub Stending, Felicja Ingeld, Gustawa Stending, Henryk Wohlfeler , Chilowicz Wilhelm, Finkelstein Maurycy, GOETH AMON, Grunberg Zygmunt, Reiter Diana

Zawiera również wspomnienia innych autorów ( krótkie wspomnienia ) - zdjęcia poniżej

„Płaszów. Ostatnia stacja krakowskiego żydostwa” to spolszczona wersja publikacji z 1970 roku, która ukazała się po śmierci Jakuba Stendiga w Izraelu.

Jakub Stendig (ur. w 1891 w Kołomyi, zm. 1952 w Tel Awiwie) był znanym w Krakowie architektem-społecznikiem, osobą aktywnie uczestniczącą w życiu gminy żydowskiej. W marcu 1943 roku, wraz z żoną i córką został osadzony w niemieckim obozie KL Plaszow. Jako inżyniera przydzielono go do pracy w obozowym Bauleitungu. Zajmował się rozbudową więziennej infrastruktury. Był rozdarty między przymusową pracą dla okupanta, a chęcią niesienia pomocy bliskim. Wiedział, jaki los spotkał jego poprzedniczkę, dlatego starał się dobrze wykonywać swoje obowiązki.  Jego praca była walką o polepszenie jakości życia w obozie.

„Wspomnienia Jakuba Stendiga oraz wybrane przez niego relacje składają się na niezwykły dokument, będący zarówno świadectwem czasu, w którym powstawał, jak i znakomitym źródłem do badań historii obozu czy szerzej – losów społeczności żydowskiej w Krakowie.”

„Płaszów. Ostatnia stacja krakowskiego żydostwa” to zbiór wspomnień Jakuba Stendiga i kilku innych, wybranych przez niego, byłych więźniów KL Plaszow. Tuż po zakończeniu II wojny światowej Żydowska Komisja Historyczna zleciła mu spisanie pamiętników na temat wojennych przeżyć oraz pobytu w płaszowskim obozie. Stendig zajmował się tym podczas swojego pobytu w Szwecji (1946–1948 r.), gdzie żył po wyjeździe z Polski, a osiedleniem się w nowopowstałym państwie Izrael. Tam też po raz pierwszy ukazały się drukiem jego wspomnienia przetłumaczone z języka polskiego na hebrajski. Wydanie nastąpiło jednak dopiero w 1970 r., dzięki staraniom Józefa Stendiga – syna nieżyjącego już wówczas autora.

Jakub Stendig urodził się w 1891 r. w Kołomyi (miejscowość ta znajdowała się wówczas w zaborze austriackim). Większość życia związał jednak z Krakowem, dokąd przybył w wieku osiemnastu lat. Tam też ukończył Wydział Budowlany Szkoły Przemysłowej oraz podjął studia architektoniczne na ASP. Pracował jako koncesjonowany budowniczy – był autorem projektów wielu budynków. Angażował się w życie kulturalne Krakowa, a jako członek społeczności żydowskiej i syjonista brał także udział w wielu przedsięwzięciach na rzecz Gminy, m.in. dążył do ocalenia zabytków liturgicznych i ratowania cmentarzy żydowskich. W obozie pracy przymusowej Plaszow został osadzony wraz z żoną i córka w marcu 1943 r., po likwidacji krakowskiego getta. Powierzono mu tam funkcję członka biura budowlanego (Bauleitungu), gdzie nadzorował wznoszenie różnych obiektów w obozie – począwszy od ogrodzenia, a skończywszy na kuchni, łaźniach, czy piecach do chleba. Z KL Plaszow został ewakuowany w październiku 1944 r. do Gross-Rosen. Po emigracji do Izraela kontynuował pracę w zawodzie. Zmarł w wieku 61 lat (1952 r.), w Tel Awiwie.

Wspomnienia Jakuba Stendiga prezentują perspektywę człowieka, który jako więzień niemieckiego nazistowskiego obozu był zmuszony do wykonywania przymusowej pracy pod groźbą śmierci. Pracy tym straszliwszej, gdyż doprawionej nutą gorzkiej ironii, bowiem jej owoce prowadziły do rozbudowy infrastruktury zagłady. Na kartach „pamiętnika” można odnaleźć refleksje autora, wyrażające wahania o słuszności przyjętej roli technicznej oraz twierdzenia, iż dla niektórych mogłaby ona podchodzić pod kolaborację z Niemcami. Z pewnością autorem targały rozmaite odczucia – uczuciom strachu i wyrzutom sumienia towarzyszyła satysfakcja z dobrze wykonanych zadań. Stendig starał się bowiem zawsze projektować zabudowania tak, aby w miarę możliwości ułatwiać egzystencję współwięźniom i działać na ich korzyść.

Niewątpliwą zaletą książki jest forma jej wydania – zarówno zewnętrzna, jak i wewnętrzna. Część właściwa – wspomnieniowa – została poprzedzona obszernym wprowadzeniem o charakterze biograficzno-genealogicznym, przybliżającym losy rodziny Jakuba Stendiga i jego małżonki Felicji (przodków, rodzeństwa, potomków). Dzięki tym rozdziałom, opracowanym przez wnuczkę architekta, czytelnik zostaje zaznajomiony ze środowiskiem krakowskiej inteligencji żydowskiej, z którego wyrósł autor, oraz z wartościami wyznawanymi przez jego krewnych – pielęgnowania pamięci, stawiania na piedestale życia rodzinnego oraz wszechstronnego wykształcenia. Ten fragment publikacji jest niewątpliwie cenny, gdyż stanowi pomost pomiędzy przeszłością i teraźniejszością, nadając materiałowi wspomnieniowemu szerszy kontekst i znamiona ciągłości historycznej.

Układ części właściwej polega na uporządkowaniu wspomnień według poszczególnych części niemieckiego obozu pracy przymusowej w krakowskim Płaszowie, przemianowanego z czasem na obóz koncentracyjny. Podział ten jest nieprzypadkowy, gdyż odpowiada wykształceniu Jakuba Stendiga jako inżyniera budowlanego, a także obozowej funkcji w Bauleitungu, jaką przydzielili mu Niemcy. Do wspomnień architekta w publikacji załączono także relacje jego paru znajomych – innych ocalałych więźniów KL Plaszow.

Oprócz materiału wspomnieniowego, mającego wartość samą w sobie, ogromnym plusem jest jego rzetelne opracowanie naukowo-merytoryczne. Tekst główny opatrzono licznymi przypisami, które naprostowują przeinaczenia, dopowiadają niedomówienia oraz przybliżają biogramy sylwetek pojawiających się we wspomnieniach.

Na korzyść wydania działają także źródła wizualne – fotografie oraz rysunki poglądowe Stendiga – którymi wypełniono wiele stron książki. Ich doboru poczyniono w sposób świadomy i trafny. Korespondują bowiem z tekstem, niewątpliwie dopełniają narrację i równocześnie uatrakcyjniają lekturę, gdyż unaoczniają to, co jest czasem trudne do wyobrażenia za pomocą samych słów. Ponadto za skrzydełkami okładki umieszczono plan KL Plaszow na stan z 1944 r. wraz z legendą i opisaniem wszystkich baraków i innych zabudowań. Jest to przydatna pomoc w trakcie lektury o poszczególnych obszarach obozu.

HISTORIA RODZINNA

Gustawa (Gutka) Stendig-Lindberg urodził się w Krakowie 12.6.1926. Jej rodzicami byli Jakub i Felicja (z domu Infeld) Stendig.

Jakub urodził się w Kołomyi (miasto położone na zachodniej Ukrainie) w latach 90. XIX wieku. Był inżynierem budownictwa i architektem. Jego ojciec, Anschel Stendig, był bardzo zamożnym człowiekiem. Był właścicielem gruntów, cegielni, był też autoryzowanym wykonawcą budowlanym. Anschel miał ośmioro dzieci, a Jakub był najmłodszy. Jakub ukończył Akademię Techniczną we Lwowie, a także Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie. Jakub wybudował przed wojną wiele budynków użyteczności publicznej gminy żydowskiej w Krakowie. Jakub był również uznawany za biegłego prawnego w sprawach budowlanych i był upoważniony do reprezentowania innych w sądzie. Jakub miał zajęcie „non-profit” – pilnował świętych artykułów żydowskich, sztuki i rzemiosła krakowskich synagog. Jakub przeżył dwa lata w getcie krakowskim oraz w obozach koncentracyjnych Płaszów i Gross-Rosen. Podczas aresztu w Płaszowie pracował jako inżynier i architekt w „Urzędzie Budowlanym” tego strasznego obozu. Wielu z tych, którzy pracowali w tym urzędzie, zostało zamordowanych przez komendanta obozu, notorycznego Amona Götha. Po wojnie przez pewien czas przebywał w Szwecji z córką Gustawą, a później wyemigrował do Izraela, gdzie mieszkał jego syn Josef Tsur. Zmarł w Izraelu w 1952 roku.

Felicja Stendig (z domu Infeld) urodziła się w Krakowie w 1895 roku jako najstarsza z trójki dzieci Salomona Infelda i Estery (z domu Kahane), wnuczki rabina Akivy Egera. Salomon miał kwitnący biznes skórzany. Po śmierci żony Estery (w latach 30. XX w.) Salomon Infeld ponownie się ożenił i wraz z drugą żoną wyjechał z Polski i wyemigrował do Palestyny. Salomon zmarł w 1942 roku i został pochowany na Górze Oliwnej w Jerozolimie.