Skradzione lata - Getto Warszawskie, pomoc Polaków -pamiętnik, ŻYDZI, wspomnienia, Holokaust, opis getta, Wiera Gran- kawiarnia SZTUKA , Błąkałowice, Łódź, Łagów, Armia Krakowa pomaga Żydom, kronika m policja żydowska

POMOC POLAKÓW - ARYJCZYKÓW - Jerzy Morawski, Piotr Błąkała, Kazimierz Kolczyński, Stefania Bartczak,

191 stron plus wklejka ilustracji - stan bardzo dobry

Irena Śmigielska z d. Librader urodziła się w Warszawie w 1917 r. Przed wojną mieszkała przy ul. Waliców 14 i uczęszczała do Żeńskiego Gimnazjum Reginy Gaczeńskiej i Eweliny Kacprowskiej przy ulicy Chłodnej 15. W wieku czternastu lat rozpoczęła współpracę z „Małym Przeglądem” – żydowskim czasopismem wychodzącym w języku polskim, którego założycielem był Janusz Korczak. W czasie okupacji została wraz z rodziną zamknięta w getcie warszawskim. Jej matkę wysłano do obozu zagłady w Treblince, gdzie została zamordowana. Irenie wraz z mężem udało się wydostać się z getta i ukryć po tzw. aryjskiej stronie Warszawy. Po zajęciu przez Niemców Powiśla Irena i Roman wraz ludnością cywilną zostali pognani do obozu Dulag 121  w Pruszkowie. Stamtąd Irena została zesłana do obozu pracy w Breslau [dziś Wrocław], a jej mąż do obozu koncentracyjnego. Ich żydowska tożsamość nie została odkryta. Po zakończeniu wojny Irena powróciła z mężem do Polski. Potem wyemigrowali do Izraela, a następnie do USA. Tam Irena poświęciła się swym zainteresowaniom – pisarstwu i malarstwu. Zmarła w Redding w Kalifornii, gdzie spoczęła na miejscowym cmentarzu. Poniższy fragment wspomnień został zaczerpnięty z autobiograficznej książki Ireny Śmigielskiej „Skradzione lata”. Publikacja ta po raz pierwszy ujrzała światło dzienne w Szwecji w 1991 r., a jej tłumaczenie na język polski staraniem jej syna zostało wydane w 2000 r. przez Żydowski Instytut Historyczny.

Z ciężko dyszącej lokomotywy unoszą się już kłęby pary. Siedzę, a właściwie stoję w jednym z bydlęcych wagonów drugiego pociągu, naładowanego po brzegi mężczyznami, kobietami i  dziećmi, za chwilę mamy ruszyć. Ten wagon, do którego zostałam załadowana z wieloma mieszkańcami Solca 1A, jest może tym samym, w którym moja matka i wielu członków mojej rodziny odbyli ostatnią podróż do pieców Treblinki.

Jako, że jak mi się wydaje, jestem jedyną Żydówką w tej grupie, jestem też zapewne jedyną, którą nachodzą takie czarne myśli. Wyrywa mnie z nich dźwięk mojego nowego nazwiska, z którym już teraz jestem kompletnie zżyta, wywołanego przez szybko biegnącego mężczyznę: „Ochenkowska, Ochenkowska!”. Przepycham się do otwartych drzwi wagonu i wychylam się przez żelazną sztangę: „Tutaj, tu jestem” – krzyczę. Teraz rozpoznaję tego gońca. To jeden z byłych lokatorów Solec 1A, taki prawdziwy cwaniak z Powiśla, któremu w obozie pruszkowskim udało się dostać na wóz, rozwożący kawę i zupę z baraku do baraku. To pozwalało mu spotkać absolutnie wszystkich ludzi w obozie. Każdy musiał się przecież ustawić w kolejce do niego.

„Mąż pani został właśnie przewieziony do baraku numer 3. Tu, tu ma pani kawałek papieru i ołówek, niech pani coś napisze, ja to dostarczę…  „. Jestem zupełnie oszołomiona, wcale nie wiem, co napisać. w końcu skrobię szybko: Kochany Romku, jestem w tej chwili w pociągu do Niemiec. Jestem razem z Halinką Zawadzką.

Ledwo zdążam oddać ten kartkę, kiedy drzwi wagonów zostają zasunięte, zostawiając tylko wąski otwór na powietrze i światło, słyszymy głośny gwizdek naczelnika stacji i już czujemy, jak wagony się podrywają. Jedziemy.