Tytuł: Leksykon SYMBOLI (HERDER).

Autor: opracowała Marianne OESTERREICHER-MOLIWO, przełożył Jerzy PROKOPIUK.

Wydawca: Wydawnictwo ROK Corporation SA, Warszawa 1992, wydanie I. 198 stron, rysunki w tekście, oprawa miękka lakierowana, format 11,5x20,5 cm.

Stan bardzo dobry

„Leksykon SYMBOLI (HERDER)” - należy do znanej i wysoko ocenianej serii HERDER LEXIKON Neulans. Wyjątkową wartością LEKSYKONU jest udostępnienie Czytelnikowi nie tylko objaśnień tekstowych poszczególnych symboli, ale także ich graficznych odpowiedników: większość spośród 450 ilustracji opracowano specjalnie dla tej książki.

LEKSYKON wyjaśnia genezę i znaczenie symboli pochodzących z różnych kultur i czasów. Wśród haseł są zwierzęta (np. orzeł, wiewiórka, feniks, wąż), rośliny (np. lilie, lotos, mimoza, leszczyna), przedmioty (np. pasek, młotek, nóż, klepsydra), pojęcia przyrodnicze (np. słońce, dolina, cień, ogień) – i wiele innych.

Każde z ponad 1000 haseł LEKSYKONU ukazuje mnogość znaczeń prezentowanych symboli. To prawdziwa kopalnia wiedzy dla wszystkich, którym bliski jest obrazowy sposób myślenia.

„Leksykon SYMBOLI (HERDER)”. Wstęp - Każdy język funkcjonuje jako nosiciel i przekaziciel znaczeń. Toteż podobnie jak każdy język, tak i język symboli żyje dzięki napięciu między tym, co oznacza, a tym, co oznaczane. Jednakże podczas gdy jednostki językowe, takie jak np. słowo, są jedynie przyporządkowane każdorazowemu przedmiotowi, który mamy na myśli, to symbol wiąże możliwie najściślej to, co oznacza, z tym, co oznaczane. Czasami — przede wszystkim w mityczno-magicznym obrazie świata — więź ta była tak ścisła, że często była równoznaczna z tożsamością. Toteż liczne znaczenia, przez nas odczuwane jeszcze tylko jako symbole, pierwotnie były bezpośrednio rozumianymi wypowiedziami odnoszącymi się do różnych rzeczywistości; i tak słońce nie było symbolem boskiej światłości, lecz samo było bogiem, wąż nie był symbolem zła, lecz sam był zły, czerwień zaś nie była tylko symbolem życia, lecz sama była siłą życia. Dlatego rzadko można wyraźnie wyznaczyć granice między wyobrażeniami mitycznymi czy magicznymi a myśleniem symbolicznym.

Dalszą charakterystyczną cechą symbolu jako nosiciela znaczenia jest jego nader wyraźna wieloznaczność, która często może posunąć się do tego, że wręcz przeciwstawne znaczenia zbiegają się w jednym symbolu. Podczas gdy wieloznaczność wypowiadanych lub pisanych znaków językowych możemy unieważnić lub złagodzić przez dodanie dalszych znaków i przez przestrzeganie reguł gramatycznych, to wieloznaczność jakiegoś symbolu możemy za każdym razem wyrazić tylko nader niecałkowicie lub niejasno w powiązanych opisach: Pełnia symbolicznego obrazu pozostaje ostatecznie niewyrażalna, zastrzeżona wewnętrznemu oglądowi.

Z obu wspomnianymi trudnościami spotyka się każdy, kto bada symbole. Niniejszy tomik stanął ponadto w szczególny sposób przed problemem wyboru, jako że podejmuje próbę podania na malej przestrzeni informacji o symbolach z licznych kręgów kulturowych. Przytaczamy tu przede wszystkim takie symbole, których współcześni mieszkańcy Europy Środkowej są jeszcze świadomi lub którym są bliskie. Pojęcie „symbol” rozumiemy przy tym dosyć szeroko, jakkolwiek alegoriami i znakami z braku miejsca właściwie nie mogliśmy się zająć. Uwzględniliśmy przede wszystkim „stare” wyobrażenia symboliczne, które u różnych ludów często przez całe tysiąclecia były żywe lub też jeszcze są żywe (dlatego z reguły jako źródło podawaliśmy nie stare Chiny, stary Egipt itd., lecz jedynie Chiny, Egipt itd.). Poza tym niekiedy przytaczamy tu takie przypominające symbole wyobrażenia obrazowe, które żyją w naszej świadomości np. jako zwroty lub jako wyrażenia w mowie potocznej; uwzględniliśmy także różne przesądne spekulacje, które przecież często zasadzają sią na myśleniu symbolicznym. Względnie dużo miejsca zajmują jeszcze bliskie myśleniu mitycznemu obrazowe Interpretacje świata (np. kosmogoniczne lub alchemiczne) Nie zajmowaliśmy sią natomiast postaciami mitologicznymi. jak np. bogami czy herosami; wyjątek stanowią różne potwory lub zwierzęco-ludzkie stwory antyku (np. centaur, chimera, furie), które w naszym dzisiejszym języku często odgrywają rolę przypominających symbole obrazów. Grupy symboli takich, jak symbole maryjne, prawne, seksualne i symbole śmierci, ze względu na zgromadzoną pełnię materiału, poza kilkoma wyjątkami (np. pory roku) nie znalazły tu miejsca. Psychoanalityczne interpretacje symboliczne zostały umyślnie przytoczone tylko wtedy, kiedy w wyjątkowy sposób wiązały się z myśleniem psychologicznym. Naturalnie, zasadniczo każda interpretacja symboliczna ma znaczenie psychoanalityczne.

W niniejszym tomiku czytelnik znajdzie w formie przykładów przegląd bogactwa typów ludzkiego myślenia symbolicznego i zarazem pobudkę do własnych dalszych poszukiwań. Oby więc książka ta przyczyniła się do tego, abyśmy — my, którzy często aż nadto łatwo zbywamy symbole jako mętne wytwory myślenia przedpojęciowego — nie tylko przyjmowali zalew obrazów, w którym zatapiają nas środki masowego przekazu, lecz także reaktywowali zanikające w toku rozwoju resztki naszego obrazowego myślenia. Albowiem symbol nie jest wprawdzie nigdy tak precyzyjny, jak abstrakcyjne słowo, jednakże zawsze przynosi nam bardziej złożoną rzeczywistość.

- Polecam!