Zachęcam do nabycia mojej książki. Pasjonatów fotografowania Zielonej Góry i historii miasta, regionalistów, nauczycieli. Tych co lubią opisy z dreszczykiem, przygodę ale taką z nutką poznawczą, trochę opartą na faktach, trochę na wyobraźni… Przeczytajcie kilka fragmentów zanim wyjdziecie na miasto zobaczyć to na żywo i uzupełnić moje zdjecia.

1.

Facet chyba zanurzył dłoń w sakwie pod wózkiem, ale tak naprawdę to do końca nikt nie widział skąd w jego rękach znalazł się ten stary album do zdjęć.

- A to z kim może się kojarzyć ? – spytał.

Otworzył album w miejscu gdzie na zdjęciu była jakaś brukowana ulica, po której, gdzieś tak w jednej trzeciej jej szerokości, szły tory kolejowe. Nie jakieś tramwajowe, ale takie normalne, jak dla pociągu.

- To chyba „Polska Wełna” – zgadywał Bartek.

- Tak, na pewno – poparł go Sławomir. – Ale skoro tak, to musi to być ulica Kraszewskiego. A samo zdjęcie jest bardzo stare. Te tory zalano asfaltem… ile to już będzie lat ?

Piotrka Zutkowskiego na tych zdjęciach z 1974 r, na weselu z parowozem, nie ma.

- Wydaje się że każdy z mieszkających przy Kraszewskiego liczył się z tym, że o tej lub o tamtej godzinie może przejechać pociąg. Pociąg przejeżdżał parę razy w ciągu dnia, dla mieszkających tam był to chleb powszedni. Mama skarżyła się trochę na hałas i dym z parowozu<em>.</em>

2.

Inżynier Sieprawski, słynny wynalazca i konstruktor międzywojennej Rzeczypospolitej, przybył do Zielonejgóry z Poznania. Tam zaraz po wojnie „robił” energetykę kolejarzom. I to oni skierowali go z pierwszą, „wolsztyńską” ekipą do przejęcia zielonogórskiego węzła. Tym samym pociągiem, w jego ekipie jechał 20–letni Marian Kapała, późniejszy ojciec Janusza, przewodnika, który tak zachwycił panią Anielę…

A Sieprawski ? Został w Z. Górze pierwszym szefem oddziału elektrotechnicznego, z zadaniem jego utworzenia od podstaw i uruchomienia. Willa „Pod wierzbami” należała wtedy do PKP i przydzielono ją właśnie jemu do zamieszkania. Na tym zdjęciu, które powinna wybrać Tosia, widzimy gości na zapleczu willi, zgromadzonych z okazji 25–lecia małżeństwa inżyniera Sieprawskiego. Jest rzeczywiście i orkiestra kolejarska, a obok pary jubilatów widzimy księdza Michalskiego. Tak, tego od „wydarzeń zielonogórskich”. Podczas krótkiego pobytu w naszym mieście, ten wybitny konstruktor pracował jeszcze w „Wagmo”, został ojcem chrzestnym syna młodego kolejarza z tego pierwszego pociągu i… wrócił do Częstochowy, z którą związana była pani Sieprawska.

Sama willa „Pod wierzbami” zaraz po tym została odebrana PKP. Przejęły ją władze. Nocowali tu ludzie z pierwszych stron gazet podczas oficjalnych wizyt w Zielonej Górze, choćby I sekretarz Władysław Gomułka.

- A wiecie co jeszcze jest ciekawe ? – spytał Kaleta, gramoląc się z powrotem na chodnik – W 1945 do Z. Góry wysłano dwa konkurencyjne pociągi z kolejarzami do zagospodarowania węzła. Jeden z Inowrocławia i drugi właśnie z Wolsztyna. W tym ostatnim oprócz Sieprawskiego i młodego Kapały przyjechał też tutaj dziadek posła Pudłowskiego – zakończył znacząco podnosząc do ust kolejną puszkę piwa.

 3.

- Coś mi się zdaje, że właśnie dzisiaj, do tego domku – wskazał na posesję, na terenie której zniknęła kobieta, z którą na początku próbował porozmawiać Paweł – dzisiejsza gospodyni gości kilku uczestników tego pierwszego powojennego kursu. Porozmawiajcie sobie choćby z Józkiem Dymarskim, zielonogórzaninem, kierownikiem zmiany na wartowni SOK w Zielonej Górze z połowy lat 60-tych, który pełnił też w swoim czasie ciekawą służbę na moście kolejowym nad Bobrem w Nowogrodzie. Albo ze starszym przodownikiem, Stefanem Rądlewskim, który właśnie specjalnie przyjechał z Krosna Odrzańskiego. On zaraz po zakończeniu działań wojennych jako funkcjonariusz SOK służył w pociągu pancernym kapitana Jarosza. Pociąg ten stacjonował w Zagórzu i brał udział w walkach z UPA. Stefan naprawdę rewelacyjnie opowiada o tym, jak byli skoszarowani w siedzibie KBW, jak pod jednostkę podeszła UPA i zaczęła ich ostrzeliwać. Dowódca tylko krzyczał: "pod ścianę, pod ścianę!"

- Po co nam pan przytacza takie historie ? Z nikim nie będziemy się spotykać, wyrwaliśmy się z kolegami na wino…

4.

- Co to takiego ten WPHS ? – nie wiedział Paweł.

- Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Spożywczego – wsparła koleżankę druga z kobiet. – Wtedy, zaraz po wojnie, wszystkie sklepy w mieście były zaopatrywane produktami, które przyjeżdżały do Z. Góry pociągami towarowymi.

- Potem, jak powstało województwo zielonogórskie a zaopatrzenie szło już niemal całkowicie według centralnego rozdzielnika na województwa, to przez nas przechodziła praktycznie cała spożywka dla zielonogórskiego. Od Gorzowa, po Głogów.

- To niezwykle ciekawe, co pani mówi – Sławomir aż przesunął swoje krzesło do ich stolika – Jak to się odbywało ?

- Wszystkie towary na województwo szły z Polski pociągami. Myśmy obsługiwały głównie cukier i mąkę, które były u nas paczkowane.

- Paczkowane ? Jak to ? – nie zrozumiał Hubert.

- Cukier i mąki przychodziły do Zielonej Góry całymi wagonami, luzem. Jak taki wagon cukru przyjechał na stację, był wyczepiany i przetaczany na bocznicę WPHS pod główny magazyn. I myśmy ten cukier lub mąkę przesypywały z wagonów do takich wielkich worków, które potem szły według rozdzielnika na powiaty a dalej na konkretne sklepy w miejscowościach.

- Czym ? Też pociągiem ?

- No gdzież tam ! Głównie wozami konnymi, czasem ciężarówką lub przyczepą z traktorem.

- Na początku to wszystko robiłyśmy ręcznie. Dopiero potem zbudowali nam linię do paczkowania i część magazynów przerobiono na paczkowalnię.

- No a ta wódka - nie wytrzymał Paweł.

- No, nie tylko wódka. Oprócz cukru i mąki, kroiliśmy też masło i margaryny. A do alkoholu był zupełnie inny magazyn, mniejszy od tego głównego.

- Do Z. Góry, gdzie produkowano wina i wódki, przywożono dla sklepów alkohol pociągiem z głębi kraju? – powątpiewał Hubert.

Okazało się, że akurat w tym przypadku było odwrotnie. To z „Polmosu” wożono końmi butelki do magazynu WPHS i tutaj je ładowano do wagonów i wysyłano w Polskę, do rozdzielni i sklepów.

Ciekawostką jest fakt, że sklepy monopolowe na terenie miasta też zaopatrywały się w produkty zielonogórskiego „Polmosu” za pośrednictwem WPHS. Butelki nie jechały bezpośrednio z ulicy Jedności Robotniczej powiedzmy na Stary Rynek do delikatesów, ale najpierw na ulicę Towarową…

5.

Jak jej było na imię ? Jak wołałem na tę dziewczynę, która wysypywała z koszy na przyczepę zabrane winogrona ? Pogranicze niemiecko – francuskie. Dziewczyny  skąd tylko zechcesz. Francuzki, Niemki i te ze wschodu Europy.

Emma. Emma jej było. Córka kolejarza. Ale tam przecież parowozy zniknęły jeszcze kilkadziesiąt lat wcześniej niż u nas. Skąd więc się wziął ten maszynista umorusany sadzą , który odszukał mnie w tym kolejowym pubie, przy złotym piwie i czarnym bluesie ?

Aha, nazywa się Edmund Baumann. Opowiada jak prowadził parowozy za Odrę, na niemiecką stronę. I tam jego polska załoga, wymieniała się z niemiecką. Przy okazji trochę handlowali między sobą. Prowadzenie parowozu przez granicę, choćby do Guben, to dla kolejarskiej rodziny wydarzenie. Ile rzeczy można przywieźć dla żony. A jak się dzieci cieszą. A przywozi rzeczy, jakich tu, w Polsce w sklepach nie uświadczysz. Dlatego dochodzi niemal do bitew między ekipami o to, która pojedzie na parowozie. Raz prawie doszło do regularnej bijatyki z tymi z Czerwieńska. Chcieli mu wejść i przejąć maszynę, już w Gubinie, ale jeszcze po naszej stronie. Postawił się, to był jego parowóz i jego kurs. Nie oddał tamtym miejsca przy przepustnicy i stawidle. Wybuchła afera, dyrekcja miała rozstrzygnąć kogo ukarać i w jaki sposób ? Upiekło mu się. Cenili go, bo był jednym z najlepszych. Jego nie mogli odsunąć, on musiał jeździć.

Fajnie się o tym opowiada tak przy pełnym kuflu. I przy bluesie w kolejowym expressie przy zielonogórskim deptaku.