Neotomizm a pedagogika!

Z Wprowadzenia do publikacji:

Pytanie o wychowanie moralne jest we współczesnej rzeczywistości społeczno-kulturowej jednym z najważniejszych. Dlaczego jest ważne? Dlatego, że funkcjonujemy obecnie – jak twierdzi Zygmunt Bauman – na rynku konsumenckim, który „przejął po biurokracji z czasów późnej nowoczesności zadanie adiaforyzacji: usunięcia trucizny «bycia dla» z powtórnego zastrzyku «bycia z»”, co w praktyce oznacza, że żyjemy „[w] świecie jednostek zdanych na własny spryt, starających się wzajemnie przechytrzyć i prześcignąć”. Nie trzeba zresztą być ani filozofem, ani socjologiem, aby dostrzec, że zasady liberalnej ekonomii w jej negatywnym aspekcie przenoszone są na relacje międzyludzkie, w których miejsce życzliwości, przyjaźni, troski o dobro innego człowieka zajmuje rywalizacja i walka o dobro jedynie dla siebie. […]

[…] należy powiedzieć, że ponieważ przedmiotem niniejszych badań – ze względu na ich metaprzedmiotowy charakter – są ujęcia wychowania moralnego, sformułowane w ramach neotomistycznych poszukiwań istoty wychowania moralnego, dlatego w niniejszych badaniach skorzystamy z hermeneutyki. Zastosowanie tej metody jest możliwe jednak nie dzięki uczestnictwu autorów tekstów i ich interpretatora „w jednym duchu”, ale dzięki temu, że zarówno nadawcy, jak i odbiorca poznają tę samą rzeczywistość. Ujęcia neotomistyczne nie są zatem sprowadzane do idei, które zrodziły się w czyimś intelekcie, ale są traktowane jako wyraz poznania, którego przedmiotem była istniejąca rzeczywistość. Wykładnią prezentowanego tutaj stanowiska metodologicznego jest – jak już wspomniałem – tytuł książki. Na początku roboczo zatytułowałem ją: Wychowanie moralne w pedagogice neotomistycznej. W trakcie badań zauważyłem jednak, że jest on nieadekwatny do realizowanego projektu. Traktuje on bowiem pedagogikę neotomistyczną jako subiektywne ujęcie, jako jedną z wielu propozycji wychowania moralnego, którą można zrozumieć dzięki „uczestnictwu w jednym duchu” z autorami tekstów. Tymczasem w niniejszej pracy myśl neotomistyczna nie jest rozumiana jako propozycja, idea, ale jako próba wyjaśniania rzeczywistości w jej istocie. Praca stara się uporządkować osiągnięcia myślicieli filozofujących w myśl zasad Tomasza z Akwinu, odnoszące się do poznania i wyjaśniania rzeczywistości wychowania moralnego. Stąd przyimek «w» został zastąpiony przyimkiem «według».