2001 ROK

292 STRONY + ILUSTRACJE

TWARDA OPRAWA- podkreśleń fizycznie nie ma, stan idealny

Milch Baruch (1907-1989)

Wstrząsające świadectwo Holokaustu pisane w ciągu całego okresu ukrywania się autora na strychu polskiego domu w Tłustem na Podolu — od lipca 1943 do marca 1944. Żydowski lekarz, po stracie niemal wszystkich najbliższych, opisuje fakty związane z dokonującą się na jego oczach Zagładą.

Baruch Milch po stracie najbliższych ukrywa się wraz ze szwagrem u polskiej rodziny. Tam postanawia spisać sowje dotychczasowe życie. Zaczyna od ostatnich wydarzeń i stara się spisać jak najwięcej, gdyż w każdej chwili ich kryjówkę mogą odkryć Niemcy. "Testament" składa się z dwóch tomów wydanych w jednej książce. Pierwszy z nich, krótszy, opisuje życie autora do wybuchu wojny, jego problemy z dostaniem się na studia jako Żydowi. Drugi tom podzielony został na trzy części. Opisują one lata wojny, kiedy to autor się żeni, rodzi mu się syn, coraz bardziej Niemcy prześladują Żydów. Rodzinie żyje się coraz ciężej. w końcu Baruch zostaje sam. Ostatnia część tego tomu pisana była na bieżąco. Są to bardziej wewnętrzne przeżycia autora, niż historyczny zapis. Kończy się z momentem wkroczenia wojsk sowieckich i wyjściem obu ukrywających się Żydów z kryjówki

Relacja o charakterze biograficznym żydowskiego lekarza ukrywającego się w czasie wojny w okolicach Tłustego na Podolu. Zapis powstawał w trakcie wydarzeń w latach 1943-1944. Historia opowiada o dramatycznym losie wojennym ludności żydowskiej, w tym najbliższej rodziny Autora, ale wiele wątków wyprowadzonych jest sprzed okresu okupacji, opisują sytuację Żydów w latch 30. i 20. Tekst opatrzony został przypisami, uzupełniony posłowiem historyka prof. Andrzeja Żbikowskiego i komentarzem od rodziny.

Żydowski lekarz Baruch Milch ukrywał się przez 10 wojennych miesięcy, w nieustannej obawie o życie własne oraz swych najbliższych. Sporządził wtedy notatki, które stanowią zarówno zapis tragicznych losów, jak i świadectwo kondycji moralnej ludzi w obliczu piekła wojny. Zatytułował je: „Szkodliwe robactwo ludzkości, czyli mój testament po Hitlerjadzie”. Ich wybór, stanowiący blisko czwartą część całości, ukazał się staraniem Ośrodka „Karta” oraz Żydowskiego Instytutu Historycznego

Dzięki chrześcijańskim sąsiadom Milch przeżył wojnę. Repatriował się z Ukrainy. Z drugą żoną, którą w 1946 została Lusia Gellez, z Tłustego, przez zieloną granicę dostali się do Niemiec. Stamtąd w 1948 wyjechali do Izraela. Ale wcześniej, w bawarskiej Pasawie, urodziła im się córka Shosh, która w posłowiu do polskiego wydania „Testamentu” napisała: „Wyrosłam w domu człowieka martwego. Człowieka silnego i mądrego, lecz – martwego”. Dodajmy: człowieka, który ułożył sobie własny „dekalog oświeconego egoisty”, a życzliwe słowa osoby, która uratowała mu życie, skomentował następująco: „trudno jej jako katoliczce wczuć się w tragedię narodu żydowskiego, który stale ulega jakiemuś fatalizmowi (...) gdy sama tego nie przeszła. Jej słowa pociechy mają dla mnie dźwięk szyderczy”.