Polski przekład znakomitego XVII-wiecznego traktatu, będącego wykładnią teorii staroruskiego śpiewu cerkiewnego (znamiennyj raspiew), pt. "Izwieszczenije o sogłasniejszich pomietach pokrótce przedstawionych". Edycja i studium historyczne Daniel Sawicki (Lublin 2022). Autorem traktatu jest czołowy reformator śpiewu cerkiewnego drugiej połowy XVII w. - mnich Aleksandr Miezieniec (Stremouchow). Monografia zawiera obszerne studium historyczne wzbogacone o komentarz wyjaśniający zasady czytania neum (in. kriuków). Monografia została wzbogacona o wyjaśnienia zasad czytania poszczególnych znaków za pomocą współczesnego zapisu nutowego. Ten konkretny aspekt czyni publikację przydatną dla celów praktycznej nauki śpiewu znamiennego. Wydanie uzupełnia faksymile XIX-wiecznego unikatowego odpisu dzieła A. Miezienieca, jaki powstał na potrzeby staroobrzędowców zamieszkujących okolice Niżnego Tagila (Zbiory prywatne Daniela Sawickiego).

Wstęp
1) Przedmiot i stan badań
2) Cechy paleograficzne rękopisu
3) Zawartość rękopisu
4) Tłumaczenie
Faksymile rękopisu
Mnich Aleksandr Miezieniec - Traktat pt. „Izwieszczenije
o sogłasniejszich pomietach” według XIX-wiecznego rękopisu
staroobrzędowców. Tłumaczenie Daniel Sawicki
Daniel Sawicki
Aleksandr Miezieniec, Traktat „Izwieszczenije o sogłasniejszich pomietach”.
Studium Historyczne
Od „kako zowietsia” do „kako pojetsia” w procesie kształcenia
śpiewaków cerkiewnych na Rusi (XV-XVII w.)
Traktat Izwieszczenije o sogłasniejszich pomietach
(według rękopisu D. Sawickiego) Analiza krytyczna
I. Wprowadzenie historyczne (k. 1-3)
II. Wprowadzenie do teorii pomiet (k. 3-4)
III. Wprowadzenie do teorii znaków (k. 4-21)
3. 1. Zawartość rozdziału
3.2. Stylistyka i wykonawstwo staroruskiego śpiewu cerkiewnego
na przykładzie Izwieszczenija o sogłasniejszich pomietach
IV. Terminologia muzyczna Izwieszczenija
4.1. Estetyka
4.2. Osoby zajmujące się śpiewem
4.3. Terminologia muzyczna na płaszczyźnie teorii
4.4. Znaczenie muzyczne znaków
4.5. Sakralna symbolika staroruskiej notacji kriukowej w kontekście
współczesnych badań (k 31-35)
Zakończenie

Z recenzji dr. hab. Jana Połowianiuka, prof. UWM:

Wschodniosłowiański śpiew cerkiewny stanowi ważny, lecz mimo to wciąż do końca nieodkryty element kultury muzycznej Europy. Mimo iż na przestrzeni ostatnich lat doczekał się szeregu opracowań naukowych, to wciąż wiele jego aspektów pozostaje poza obszarem zainteresowania uczonych polskich. Jednym z muzycznych fenomenów kultury duchowej Chrześcijaństwa Wschodniego jest staroruski śpiew cerkiewny. W tradycji, która mimo iż na przestrzeni przeszło tysiąca lat podlegała wielu przemianom, tkwi niebywałe bogactwo, zakorzenione w kulturze muzycznej Rusi Kijowskiej, która nieustannie przenikała na terytoria dawnej Rzeczypospolitej. […] Przedstawiona do recenzji monografia pod redakcją Daniela Sawickiego zawiera współczesne opracowanie znakomitego traktatu teoretycznego pt. „Izwieszczenije o sogłasniejszich pomietach” autorstwa Aleksandra Miezienieca – czołowego reformatora śpiewu cerkiewnego drugiej połowy XVII w. W skład monografii wchodzi współczesny przekład traktatu, zrealizowany przez D. Sawickiego oraz komentarz krytyczny jego autorstwa. Wydanie uzupełnione jest o faksymile XIX-wiecznego odpisu „Izwieszczenija”, które D. Sawicki odnalazł w jednym z antykwariatów Niżnego Tagila. Mimo iż rękopis ten nie jest najstarszym odpisem dzieła A. Miezienieca, to przedstawia niebywałą wartość historyczną, bowiem powstał na potrzeby miejscowych staroobrzędowców – grupy wyznawców prawosławia niechętnej wobec wszelkich reform. […] Na szczególną uwagę zasługuje przekład staroruskiej terminologii muzycznej na język polski, co dla redaktora było niezwykle trudnym zadaniem, z którego wywiązał się znakomicie. Część teoretyczną prezentowanej publikacji otwiera wprowadzenie historyczne, opisujące początki kształtowania się teorii staroruskiego śpiewu cerkiewnego. W dalszej kolejności redaktor przedstawił okoliczności, jakie towarzyszyły reformom śpiewu, które stały się przyczynkiem do powstania „Izwieszczenija”. Równie istotnym walorem omawianej publikacji, jest prezentacja i wyjaśnienie zasad czytania staroruskiego zapisu muzycznego (in. kriuków), za pomocą współczesnego zapisu nutowego.
Biorąc pod uwagę wartości merytoryczne prezentowanej publikacji, należy stwierdzić, iż monografia prezentująca traktat pt. „Izwieszcznije o sogłasniejszich pomietach pokrótce przedstawionych”, edycja i studium historyczne Daniel Sawicki, posiada znaczną wartość naukową i zasługuje na publikację.

Z recenzji dr hab. Heleny Pociechiny, prof. UWM:

Badania nad spuścizną staroobrzędowców zamieszkałych na terenach Rzeczypospolitej są prowadzone już ponad 200 lat. Istotny wkład w tych badaniach został wniesiony przez polskich naukowców: historyków, filologów, religioznawców, muzykologów, historyków sztuki. Tylko w pierwszych dekadach XXI wieku w Polsce ukazało się drukiem ponad 500 opracowań naukowych poświęconych kulturze staroobrzędowców. Jednak najbardziej rzadkim i najbardziej wartościowym gatunkiem wśród opracowań naukowych pozostają publikacje źródłowe, dzięki którym szerokie koła naukowców i osób zainteresowanych uzyskują możliwość wglądu bezpośredniego do tekstu zabytków, schowanych w często niedostępnych zbiorach bibliotek, archiwów, instytucji naukowych lub w kolekcjach prywatnych. Takiego typu opracowanie stanowi niniejsza publikacja dr Daniela Sawickiego, religioznawcy i muzykologa, czołowego specjalisty w dziedzinie staroruskiego śpiewu cerkiewnego w Polsce. […] Głównym celem sporządzenia i wydania monografii jest wprowadzenie do obiegu naukowego zabytkowego rękopisu, XIX-wiecznej kopii sławnego teoretycznego opracowania mnicha Aleksandra Miezienieca (Stremouchowa) z własnych zbiorów Autora. Mnich Aleksander Miezieniec był jednym z członków grupy, która w połowie XVII w. z polecenia cara Aleksego Romanowa i patriarchy Nikona zajmowała się uporządkowaniem i korektą ksiąg liturgicznych. […] Znaczenie monografii dr. Daniela Sawickiego nie tylko w tym, że Autor wprowadza do obiegu naukowego oryginalny staroobrzędowy rękopis z XIX w. pochodzący z Uralu (z okolic Niżnego Tagiłu), ale również w tym, że Autor dokonał głębokiej analizy krytycznej tła historycznego, na którym ten rękopis powstał, oraz rewizji muzykologicznej całego dzieła. Okazało się bowiem, że traktat Miezienieca został przeredagowany w środowisku staroobrzędowców i stanowi „absolutny ewenement”, będąc „przykładem umiejętnej kompilacji myśli teoretycznej XVII w. oraz aktualnej wiedzy” o zasadach śpiewu cerkiewnego, „którą posiadali staroobrzędowcy Uralu”. […] Polecam monografię dr. Daniela Sawickiego „Mnich Aleksander Miezieniec Traktat pt. Izwieszczenije o sogłasniejszich pomietach pokrótce przedstawionych (według XIX-wiecznego rękopisu staroobrzędowców. Publikacja źródła i studium historyczno-krytyczne)” do druku.