Zachęcam do nabycia mojej książki. Dla miłośników historii i życia z PRL. Lubiących literaturę z emocjami, przygodą, ale taką z nutką poznawczą, trochę opartą na faktach, trochę na wyobraźni…

A jak ktoś zechce to i dla pasjonatów historii Z. Góry, regionalistów, nauczycieli, zielonogórskich kolejarzy i ich rodzin. O ile tylko zajmuje ich literacka wypowiedź powiązana z ich pasją.

Przeczytajcie kilka fragmentów zanim wyjdziecie na miasto zobaczyć to na żywo, skonfrontować ze swoimi wspomnieniami i ewentualnie uzupełnić sobie moje zdjęcia i informacje o mieście i jego ludziach.

1.

Facet chyba zanurzył dłoń w sakwie pod wózkiem, ale tak naprawdę to do końca nikt nie widział skąd w jego rękach znalazł się ten stary album do zdjęć.

- A to z kim może się kojarzyć ? – spytał.

Otworzył album w miejscu gdzie na zdjęciu była jakaś brukowana ulica, po której, gdzieś tak w jednej trzeciej jej szerokości, szły tory kolejowe. Nie jakieś tramwajowe, ale takie normalne, jak dla pociągu.

- To chyba „Polska Wełna” – zgadywał Bartek.

- Tak, na pewno – poparł go Sławomir. – Ale skoro tak, to musi to być ulica Kraszewskiego. A samo zdjęcie jest bardzo stare. Te tory zalano asfaltem… ile to już będzie lat ?

Piotrka Zutkowskiego na tych zdjęciach z 1974 r, na weselu z parowozem, nie ma.

- Wydaje się że każdy z mieszkających przy Kraszewskiego liczył się z tym, że o tej lub o tamtej godzinie może przejechać pociąg. Pociąg przejeżdżał parę razy w ciągu dnia, dla mieszkających tam był to chleb powszedni. Mama skarżyła się trochę na hałas i dym z parowozu<em>.</em>

2.

Przed tą grupą ustawiony był staroświecki odbiornik radiowy, taki jeszcze z zielonym oczkiem i na lampy. Tuż nad nim, ktoś trzymał kartkę z białymi napisami.

- Przeczytajcie na głos – zachęcił siwowłosy dozorca.

– Nagroda - zaczął sylabizować Paweł – za przedterminowe wykonanie Planu 6-teniego He Zielona Góra...

- Spójrzcie – zachęcił ich znowu stróż – ten drugi od lewej, to Filip Żądło, magazynier handlowy I klasy. Przodownik pracy na kolei. W 1956 r cała ekspedycja towarowa, która właśnie tutaj się mieściła, wykonała przed terminem plan finansowy i załoga dostała jako nagrodę to radio.

Popatrzyli teraz na prawo.

- Poznajecie przodownika Żądło ? To jego dzieci i żona, Zofia. Ona pracowała w tej stołówce kolejowej, którą pokazywał wam we wtorek duch Szambelana Piotrowskiego… Przed wojną pan Filip robił na kolei w Stanisławowie, a w 1945 roku przyjechał do Z. Góry. I wiecie, że już tu, w tym mieście, należał on do klubu sportowego „Kolejarz” ?

- Mój ojciec grał przeciwko „Kolejarzowi”, jeszcze w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych – wyrwało się Hubertowi.

- Pana tata, Jerzy, to najlepszy ofensywny pomocnik w historii „Zastalu” i „Lechii”. Wyszkoli pan, panie Hubercie, godnych następców w tej akademii Maćka Murawskiego ?

 3.

- On mieszka tam na dole. Na rogu ulicy, naprzeciwko budynku z pruskiego muru. Musicie panowie przejść tym laskiem, o tu, zaraz na prawo – wskazał ręką na ścieżkę niknącą między drzewami.

Ruszyli tam gdzie ich skierował.

- Nie wiem, czy panowie trafią ? Mam zdjęcie tego budynku – zaproponował jeszcze, ale oni go zignorowali. Nawet na niego nie spojrzeli i dlatego nie zobaczyli jak uśmiechnął się pod swymi wąsiskami, widząc to lekceważenie jego starania.

Wiedział, że najdalej za kwadrans do niego wrócą.

I nie pomylił się.

Nie minęło te piętnaście minut, gdy lekko zdyszani zaczęli na powrót wyłaniać się spomiędzy drzew. Byli przede wszystkim zmęczeni i zrezygnowani, ale gdy go zobaczyli, w tym samym miejscu, z którego ich pokierował na tę bezowocną eskapadę, na ich twarzach zagościł gniew.

- Gdzie pan nas posłał ?! – jako pierwszy naskoczył na niego Paweł.

- Ten dom z pruskiego muru, to przedszkole. O tej porze już zamknięte. Nikogo tam nie ma – żalił się Hubert.

Staruszek uśmiechnął się tym razem pełen zadowolenia.

- Tak. W tym szachulcowym budynku przeprowadzono w 1945 roku pierwszy kurs Strażników Ochrony Kolei dla polskich kolejarzy.

- Przypomina mi trochę kościół pokoju w Świdnicy – poniosło nieco Pawła.

- Coś mi się zdaje, że właśnie dzisiaj, do tego domku – wskazał na posesję, na terenie której zniknęła kobieta, z którą na początku próbował porozmawiać Paweł – dzisiejsza gospodyni gości kilku uczestników tego pierwszego powojennego kursu. Porozmawiajcie sobie choćby z Józkiem Dymarskim, zielonogórzaninem, kierownikiem zmiany na wartowni SOK w Zielonej Górze z połowy lat 60-tych, który pełnił też w swoim czasie ciekawą służbę na moście kolejowym nad Bobrem w Nowogrodzie. Albo ze starszym przodownikiem, Stefanem Rądlewskim, który właśnie specjalnie przyjechał z Krosna Odrzańskiego. On zaraz po zakończeniu działań wojennych jako funkcjonariusz SOK służył w pociągu pancernym kapitana Jarosza. Pociąg ten stacjonował w Zagórzu i brał udział w walkach z UPA. Stefan naprawdę rewelacyjnie opowiada o tym, jak byli skoszarowani w siedzibie KBW, jak pod jednostkę podeszła UPA i zaczęła ich ostrzeliwać. Dowódca tylko krzyczał: pod ścianę, pod ścianę!

4.

- Potem, jak powstało województwo zielonogórskie a zaopatrzenie szło już niemal całkowicie według centralnego rozdzielnika na województwa, to przez nas przechodziła praktycznie cała spożywka dla zielonogórskiego. Od Gorzowa, po Głogów.

- To niezwykle ciekawe, co pani mówi – Sławomir aż przesunął swoje krzesło do ich stolika – Jak to się odbywało ?

- Cukier i mąki przychodziły do Zielonej Góry całymi wagonami, luzem. Jak taki wagon cukru przyjechał na stację, był wyczepiany i przetaczany na bocznicę WPHS pod główny magazyn. I myśmy ten cukier lub mąkę przesypywały z wagonów do takich wielkich worków, które potem szły według rozdzielnika na powiaty a dalej na konkretne sklepy w miejscowościach.

- Czym ? Też pociągiem ?

- No gdzież tam ! Głównie wozami konnymi, czasem ciężarówką lub przyczepą z traktorem.

- No a ta wódka - nie wytrzymał Paweł.

- No, nie tylko wódka. Oprócz cukru i mąki, kroiliśmy też masło i margaryny. A do alkoholu był zupełnie inny magazyn, mniejszy od tego głównego.

- Do Z. Góry, gdzie produkowano wina i wódki, przywożono dla sklepów alkohol pociągiem z głębi kraju? – powątpiewał Hubert.

Okazało się, że akurat w tym przypadku było odwrotnie. To z „Polmosu” wożono końmi butelki do magazynu WPHS i tutaj je ładowano do wagonów i wysyłano w Polskę, do rozdzielni i sklepów.

5.

Jak jej było na imię ? Jak wołałem na tę dziewczynę, która wysypywała z koszy na przyczepę zabrane winogrona ? Pogranicze niemiecko – francuskie. Dziewczyny  skąd tylko zechcesz. Francuzki, Niemki i te ze wschodu Europy.

Emma. Emma jej było. Córka kolejarza. Ale tam przecież parowozy zniknęły jeszcze kilkadziesiąt lat wcześniej niż u nas. Skąd więc się wziął ten maszynista umorusany sadzą , który odszukał mnie w tym kolejowym pubie, przy złotym piwie i czarnym bluesie ?

Aha, nazywa się Edmund Baumann. Opowiada jak prowadził parowozy za Odrę, na niemiecką stronę. Prowadzenie parowozu przez granicę, choćby do Guben, to dla kolejarskiej rodziny wydarzenie. Ile rzeczy można przywieźć dla żony. A jak się dzieci cieszą. Dlatego dochodzi niemal do bitew między ekipami o to, która pojedzie na parowozie. Raz prawie doszło do regularnej bijatyki z tymi z Czerwieńska.

Fajnie się o tym opowiada tak przy pełnym kuflu. I przy bluesie w kolejowym expressie przy deptaku.