W 2019 r. wypadły okrągłe rocznice dwóch niezwykle ważnych wydarzeń z dziejów Polski i świata – rozpoczęcia II wojny światowej w 1939 r. i tzw. jesieni narodów z 1989 r., zwiastującej koniec tzw. zimnej wojny, ostatecznie przypieczętowany rozpadem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich dwa lata później. Pierwsze oznaczało kres tzw. ładu wersalskiego i stało się początkiem największego konfliktu w dziejach ludzkości, który doprowadził m.in. do wielkich zmian w światowym układzie sił, nadto ogromnie wpływając na pozostałe aspekty ludzkiego życia. Drugie przyniosło potężny cios dla międzynarodowego ruchu komunistycznego – m.in. krytyczne osłabienie ZSRR i upadek systemów komunistycznych w jego państwach satelickich. Wieńczyło to przeszło czterdziestoletni okres napięcia między dwoma blokami państw, pod przywództwem Waszyngtonu i Moskwy, zwiastując początek systemu jednobiegunowego, z dominującą rolą Stanów Zjednoczonych w międzynarodowych stosunkach politycznych, gospodarczych i wojskowych. Daty 1939 i 1989 były symbolicznym początkiem i końcem związanego z sobą ściśle ciągu wydarzeń, który zdeterminował dzieje Europy i świata w XX w.

Biorąc powyższe pod uwagę, redakcja półrocznika naukowego Instytutu Pamięci Narodowej „Pamięć i Sprawiedliwość” uznała za celowe, by 34. numer czasopisma poświęcić zagadnieniom związanym z wojnami i konfliktami, które miały miejsce w latach 1939–1989. Z uwagi na określony profil „Pamięci i Sprawiedliwości” redakcję interesowały nie tyle opisy poszczególnych bitew czy kampanii, ile syntetyczne próby ujęcia zagadnień związanych z tematyką przewodnią numeru, takich jak siły zbrojne, dyplomacja, planowanie strategiczne, gospodarka, system polityczny czy konflikty etniczne.