Oczyma dwunastoletniej dziewczyny - Getto Lwów, Czarny Potok, Rytro, Poronin, Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata, policja żydowska, kronika getta, opis getta, obóz Janowski, żydowscy agenci gestapo, Holokaust, Żydzi, pomoc Polaków w ratowaniu Żydów

-----------------podkreśleń nie ma , pochodza z mojego egz ----------------------------184 strony, PLAN LWOWA, przypisy, Słownik,  indeks osobowy----

STAN BARDZO DOBRY--------------------------------------------

wydanie bez cenzury----------------jest np. strona 115 "Przy ulicy ...unosił się smród więźniów zamordowanych przez Rosjan"

Askar - pogardliwe określenie niemieckie dla zaciężonych formacji, złożonych z byłych jeńców sowieckich -----------często występują w książce

Oczyma dwunastoletniej dziewczyny - Getto Lwów, Czarny Potok, Rytro, Poronin, Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata, policja żydowska, kronika getta, opis getta, obóz Janowski, żydowscy agenci gestapo, Holokaust, Żydzi, pomoc Polaków w ratowaniu Żydów, źli rosjanie

.

Janina Altman, hebr. ‏אלטמן, ינינה‎ z d. Hescheles (ur. 2 stycznia 1931 we Lwowie) – polsko-żydowska autorka, izraelska pisarka i chemik.

Pochodzi z rodziny polskich Żydów. Jej ojciec, Henryk Hescheles, stryj[1] Mariana Hemara, był w latach 1920 redaktorem polskojęzycznej gazety syjonistycznej Chwila, jednego z najważniejszych periodyków przedwojennego Lwowa. Został on zamordowany w pierwszych dniach niemieckiej okupacji Lwowa, w lipcu 1941, w czasie pogromu lwowskiego zwanego „akcja więzienna”. Kuzynem ojca był Stanisław Lem. Jej matka, Amalia z d. Blumenthal, przed 1939 pracowała jako nauczycielka hebrajskiego, a także w redakcji Chwili. W 1941 popełniła samobójstwo w obozie janowskim wraz z grupą pracowników obozowego szpitala.

Osierocona Janka po nieudanych próbach znalezienia schronienia wśród ludności nieżydowskiej przedostała się do obozu janowskiego. Wiersze, które układała i recytowała współwięźniom, stały się jej przepustką na konspiracyjne zebrania literackie organizowane przez Michała Borwicza. Przyjaciele Borwicza z PPS, działający w Radzie Pomocy Żydom (kryptonim „Żegota”), pomogli mu w ucieczce z obozu. Na jego prośbę, w październiku 1943, wydostali także osieroconą Jankę. Po ucieczce znalazła się w Krakowie, gdzie kilkakrotnie zmieniała mieszkania. Ostatecznie trafiła do sierocińca prowadzonego przez Jadwigę Strzałecką i tam pozostała. Mieszkała najpierw w Poroninie, później aż do matury w 1949 w Sopocie.

Na prośbę Marii Hochberg-Mariańskiej i Borwicza spisała w ukryciu swoje wspomnienia ze Lwowa. Zostały one wydane w 1946 roku przez Centralny Komitet Żydów Polskich pod tytułem Oczyma dwunastoletniej dziewczyny. Pamiętnik otwiera relacja z „pogromu więziennego” 1 lipca 1941 roku we Lwowie. Po wycofaniu się NKWD ze Lwowa w więzieniach odkryto zwłoki rozstrzelanych przez sowiecką bezpiekę ukraińskich działaczy niepodległościowych. Niemcy wykorzystali antysemickie nastroje Ukraińców i podburzyli ich do aktów przemocy. Żydów wyciągano z domów, przymuszano do mycia i grzebania odnalezionych w kazamatach NKWD ciał. Bito ich i rozstrzeliwano. „Na ulicy pełno było chłopców, bijących miotłami, trzepaczkami, kamieniami Żydów. […] Widziałam chłopców 6-letnich, wyrywających kobietom z głowy włosy, starcom brody. Krzyki i płacz, coraz silniejszy.” – wspominała Janka Hescheles. Jej pamiętnik został wydany ponownie w 2015 roku przez Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie oraz przetłumaczony i wydany w języku niemieckim, hiszpańskim, katalońskim, fińskim i ukraińskim.

Jadwiga Strzałecka założyła 1938 roku w Zakopanem prewentorium dla dzieci zagrożonych gruźlicą. W czasie II wojny zarządzała na warszawskiej Sadybie domem dla sierot wojennych, podległym od 1941 roku Radzie Głównej Opiekuńczej. Mieścił się w jednopiętrowej kamienicy przy ulicy Morszyńskiej 45. Dzięki współpracy z Radą Pomocy Żydom (kryptonim „Żegota”) sierociniec stał się schronieniem dla wielu dzieci żydowskich, które stanowiły niemal połowę wychowanków. Jadwiga Strzałecka przyjmowała dzieci, w tym dzieci z warszawskiego getta, nie zważając na ich wygląd i ciągłe kontrole Niemców. W internacie ukrywali się również dorośli Żydzi, między innymi Anna Braude-Hellerowa, Stefan Samborski oraz działacze podziemia.

Po upadku powstania warszawskiego wraz z pracownikami i wychowankami domu została wypędzona z Warszawy. Po drodze do obozu przejściowego Dulag w Pruszkowie, udało im się odłączyć od tłumu wychodźców i ukryć przy drodze. Przedostali się do Poronina. Przy wsparciu krakowskiej „Żegoty” sierociniec działał tu do końca wojny.

Jak wspomina jedna z ocalonych, Janina Hescheles: „Od pierwszej chwili przekroczenia progu tego domu w Poroninie i zetknięciu się z jego kierowniczką – Jadwigą Strzałecką – został mi zwrócony status młodej dziewczynki, zostałam otoczona dobrocią, miłością i troską. Trzeba tu podkreślić, że tym ciepłym stosunkiem wszystkie dzieci w tym domu były traktowane. Było nas tam ponad pięćdziesiąt. Zostałam umieszczona w pokoju z nieco tylko młodszymi ode mnie. Były to wówczas ostatnie miesiące wojny. W codziennym życiu nie mieliśmy już z nią nic wspólnego. […] Bardzo często wracam wspomnieniami do pobytu w tym Domu Dziecka, jako do okresu, w którym zwrócono mi dzieciństwo, umożliwiono zagoić się psychicznym ranom i dano radość i entuzjazm do życia. Dziś z perspektywy czasu jestem pełna podziwu dla odwagi i przedsięwzięcia Jadwigi Strzałeckiej, Ziutki Rysińskiej, Wandy Wójcikowej i tych wszystkich Polaków, którzy w owych czasach dzień w dzień narażali własne życie. Nie wiem, czy my Żydzi, wobec tragedii innego narodu, zdolni bylibyśmy do tego samego poświecenia.”[1].

Po wojnie wyjechała do Paryża, gdzie w 1947 r. zmarła na raka krtani.

Wraz mężem Januszem otrzymała 10 lipca 1973 r. (pośmiertnie) tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

------------------SPRAWIEDLIWY WŚRÓD NARODÓW ŚWIATA------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Józefa Aniela Rysińska, ps. „Ziuta”, urodziła się w Pilźnie 7 sierpnia 1922 r., tutaj także uczęszczała do Szkoły Powszechnej, a następnie do gimnazjum w Tarnowie. W okresie okupacji hitlerowskiej, jedna z najaktywniejszych i najśmielszych oficerów łącznikowych, pracujących w Radzie Pomocy Żydom (kryptonim „Żegota”) dystryktu krakowskiego – organizacji utworzonej w porozumieniu z Delegaturą Rządu RP na Kraj, usiłującej stworzyć wszelakie formy pomocy dla prześladowanej ludności żydowskiej.

Józefa Rysińska od wiosny 1940 r. działała aktywnie w krakowskiej Żegocie. Zajmowała się transportem dzieci żydowskich z getta pilźnieńskiego i okolic Pilzna do ochronek krakowskich, organizacją fałszywych dokumentów dla ukrywających się Żydów. Organizowała ucieczki z getta pilźnieńskiego, a po jego zamknięciu z getta w Dębicy. Pomagała w ucieczce żydowskim więźniom obozów pracy przymusowej w Pustkowie oraz Szebniach, zawożąc im lekarstwa, żywność, pomagając w ucieczce, odbierając grypsy dla rodzin. Wraz z matką ukrywała w swoim domu żydowską dziewczynkę z rodziny Reichów, wyprowadzoną z getta w Pilźnie. Wśród uratowanych przez Józefę Rysińską znaleźli się m. in. Janina Altman Hescheles, Juda Eisman, Michał Borwicz, Ignacy Reich – mieszkańcy Pilzna.

Za swoją postawę, narażanie życia i poświęcenie Józefa Rysińska, w 1966 r., została uhonorowana Medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, przez Instytut Yad Vashem oraz parlament izraelski Knesset. Jest jedną z pierwszych uhonorowanych, mającą własne posadzone przez siebie drzewko oliwne w Alei Sprawiedliwych w Jerozolimie, jako hołd oddany jej przez Żydów, których uratowała. Jej nazwisko jest także wśród nazwisk Sprawiedliwych na Ścianie Honorowej w Yad Vashem. Józefa Rysińska zmarła w Krakowie, 22 stycznia 1993 r., pochowana w rodzinnym Pilźnie. Obecnie sylwetka Józefy Rysińskiej przedstawiona jest na wystawie Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, w oddziale Fabryka Emalia Oskara Schindlera, pt. „Żegota – ukryta pomoc”