Polskie superexlibrisy XVI-XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie

Opis i fotografie dawnych polskich superekslibrisów, w tym superekslibrisów królewskich. Zawiera również indeks osób, instytucji i miejscowości oraz bibliografię.

Z Przedmowy:
[...] Prezentację obecnego zbioru otwiera obiekt pochodzący z roku 1520, ta bowiem data .została wytłoczona na oprawie Decretaliów Bonifacego VIII, książki wydanej w Paryżu w 1517 roku, należącej do Marcina Głowackiego, kanonika uniejowskiego. Ciężkie straty, jakie niejednokrotnie ponosiła Książnica Uniwersytetu Warszawskiego, tłumaczą brak jej w obecnych zasobach egzemplarzy wcześniejszych." Setną pozycję stanowi natomiast znak własnościowy Franciszka Podoskiego, kasztelana mazowieckiego, widniejący na grzbietach tomików francuskiego przekładu dzieł Auzoniusza, wydanych w Paryżu w roku 1769, a oprawionych co najmniej w dziesięć lat później, jako że zdobiące ów superexlibris insygnia orderu Orła Białego przysługiwały Podoskiemu dopiero od roku 1778. W tych więc ramach czasowych, 1520-1778, zawarta jest setka przeznaczonych do obecnego wydawnictwa super-exlibrisów.
Opis każdej tablicy zaczynamy od krótkiego życiorysu właściciela prezentowanego znaku. Niekiedy jest to biogram z konieczności ułamkowy, nawet pozbawiony ramowych dat życia. W wielu wypadkach sporo trudności nastręczało zebranie informacji o studiach, zaważył tu brak materiałów do-tyczących szkolnictwa jezuickiego, ważnego zwłaszcza dla czasów, gdy rodzime kolegia tego zakonu były najpopularniejszymi szkołami polskiej młodzieży. Zebrany w naszym wydawnictwie materiał informacyjny, dotyczący za-równo właścicieli superexlibrisów, jak również kolejnych posiadaczy przed-stawianych woluminów, mimo swej niekompletności, dostarcza informacji o wielu nie znanych dotąd bibliotekach, rzuca też światło na niektóre procesy historii czy socjologii kultury...
[...] Dzieje każdego woluminu staramy się odtworzyć z zapisów proweniencyjnych, które podajemy in extenso w przypisach, starając się przy tym ustalić ich chronofogię. Nie zawsze było to możliwe, czasem jedynie analiza pisma pozwalała na określenie wieku, z którego przypuszczalnie pochodzi dana notatka, co oczywiście nie stanowi wystarczającej wskazówki. Nie można polegać na niej np. przy datowaniu proweniencji klasztornych, tak obficie występujących w naszych zbiorach. Często bowiem klasztorne zapisy własnościowe umieszczano na książkach przy okazji większych prac porządkowych, podejmowanych niejednokrotnie nawet po upływie stuleci, skoro woluminy, które — jak skądinąd wiemy — przekazano klasztorowi w wieku XVI, noszą zapisy proweniencyjne z XVIII wieku, kiedy władze zakonne nakazały porządkowanie i katalogowanie dawnych zasobów. Nie można więc traktować każdej notatki jako daty wejścia książki do biblioteki klasztornej. Poza tym, tak jak prywatni właściciele, również i domy zakonne nie zawsze na swych zbiorach umieszczały znaki własnościowe, dlatego też rekonstruk'cja dziejów wielu pozycji jest w ogóle niemożliwa. Czasem przychodzą z pomocą sygnatury znanych bibliotek na wyklejkach lub na grzbiecie, często jednak, niestety, nie potrafimy dociec, jakie były losy książki nawet w ciągu kilkuset lat ani jaką drogą weszła do zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej. Natomiast stan zachowania większości naszych tomów świadczy, iż musiały bardzo intensywnie służyć dawnym czytelnikom i przechodziły ciężkie koleje losu. Niektórych egzemplarzy nie można było reprodukować bez specjalnych zabiegów i retuszu wydawniczego. Niekiedy trzeba było uciekać się do pomocy zdjęć w podczerwieni czy nadfiolecie, by dopiero na tej podstawie dokonać rekonstrukcji obiektów szczególnie zniszczonych. Ponieważ zaś opieramy nasze wydawnictwo nie na przerysach, lecz na zdjęciach, podajemy zawsze w milimetrach wymiary oryginałów.
Setkę superexlibrisów prezentowanych w obecnym tomie zamyka Dodatek przedstawiający 12 znaków królewskich. Jakkolwiek nie segregujemy ze-branego materiału według kryteriów socjologicznych — co zresztą byłoby bezcelowe przy tak stosunkowo ograniczonej liczbie obiektów — wyodrębnienie królewskich superexlibrisów wydaje się słuszne, nie tylko z uwagi na szczególny status społeczny ich koronowanych właścicieli, nie kwestionowany nawet w demokratycznej Rzeczypospolitej. Motyw godła państwowego stanowiący stały element tych znaków nadaje im charakter sui generis regaliów. Rysunek tego godła ulegał w ciągu trzech wieków ciekawym modyfikacjom...

stron 270
Wydawnictwo Instytut Wydawniczy PAX, 1988 r.
ISBN 83-211-0715-X
twarda okładka
stan: dobry +
uwaga: lekko uszkodzone narożniki okładki, w środku stan bardzo dobry

(Reg. 4B)