Winobranie, Dolny Śląsk, Ziemia Lubuska, czy Wielkopolska? W tym przewodniku znajdziesz wszystkiego po trochu, choć najwięcej jest w nim Dolnego Śląska a potem stolicy regionu lubuskiego z jej Winobraniem.

Zielona Góra zawsze należała do Dolnego Śląska, a region powiatu (księstwa) żagańsko - głogowskiego kojarzy się śląsko chyba każdemu. Przyjeżdżamy tu na Winobranie czy Dni Otwartych Piwnic Winiarskich, a tymczasem jest to miasto z ciekawą architekturą użytkową i jej tajemnicami.

Przewodnik w formule 9 gawęd krajoznawczych, połączonych w jedną, wartką akcję.

Właśnie przez 9 winobraniowych dni trzech biesiadników poznaje wille i budynki miasta, spotyka ludzi, którzy mają coś do powiedzenia a nawet tajemnicze postacie (duchy?, no, po paru winach można) z ich dolnośląskimi i lubuskimi sekretami.

Oprócz ciekawej historii, opowiedzianej tak, że można z tym bedekerem w ręku wyjść na miasto i iść śladami jego bohaterów, atutem jest sporo (40) nigdzie przedtem niepublikowanych zdjęć.

A dla takiej próby (wprawki) przytaczam kilka krótkich fragmentów, które oddają ducha tego przewodnika. I ZAPRASZAM!

1.

Facet chyba zanurzył dłoń w sakwie pod wózkiem, ale tak naprawdę to do końca nikt nie widział skąd w jego rękach znalazł się ten stary album do zdjęć.

- A to z kim może się kojarzyć ? – spytał.

Otworzył album w miejscu gdzie na zdjęciu była jakaś brukowana ulica, po której, gdzieś tak w jednej trzeciej jej szerokości, szły tory kolejowe. Nie jakieś tramwajowe, ale takie normalne, jak dla pociągu.

- To chyba „Polska Wełna” – zgadywał Bartek.

- Tak, na pewno – poparł go Sławomir. – Ale skoro tak, to musi to być ulica Kraszewskiego. A samo zdjęcie jest bardzo stare. Te tory zalano asfaltem… ile to już będzie lat ?

Piotrka Zutkowskiego na tych zdjęciach z 1974 r, na weselu z parowozem, nie ma.

- Wydaje się że każdy z mieszkających przy Kraszewskiego liczył się z tym, że o tej lub o tamtej godzinie może przejechać pociąg. Pociąg przejeżdżał parę razy w ciągu dnia, dla mieszkających tam był to chleb powszedni. Mama skarżyła się trochę na hałas i dym z parowozu<em>.</em>

2.

Inżynier Sieprawski, słynny wynalazca i konstruktor międzywojennej Rzeczypospolitej, przybył do Zielonejgóry z Poznania. Tam zaraz po wojnie „robił” energetykę kolejarzom. I to oni skierowali go z pierwszą, „wolsztyńską” ekipą do przejęcia zielonogórskiego węzła. Tym samym pociągiem, w jego ekipie jechał 20–letni Marian Kapała, późniejszy ojciec Janusza, przewodnika, który tak zachwycił panią Anielę…

Willa „Pod wierzbami” należała wtedy do PKP i przydzielono ją właśnie jemu do zamieszkania. Na tym zdjęciu, które powinna wybrać Tosia, widzimy gości na zapleczu willi, zgromadzonych z okazji 25–lecia małżeństwa inżyniera Sieprawskiego. Jest rzeczywiście i orkiestra kolejarska, a obok pary jubilatów widzimy księdza Michalskiego. Tak, tego od „wydarzeń zielonogórskich”.

Sama willa „Pod wierzbami” zaraz po tym została odebrana PKP. Przejęły ją władze. Nocowali tu ludzie z pierwszych stron gazet podczas oficjalnych wizyt w Zielonej Górze, choćby I sekretarz Władysław Gomułka.

- A wiecie co jeszcze jest ciekawe ? – spytał Kaleta, gramoląc się z powrotem na chodnik – W 1945 do Z. Góry wysłano dwa konkurencyjne pociągi z kolejarzami do zagospodarowania węzła. Jeden z Inowrocławia i drugi właśnie z Wolsztyna. W tym ostatnim oprócz Sieprawskiego i młodego Kapały przyjechał też tutaj dziadek posła Pudłowskiego – zakończył znacząco podnosząc do ust kolejną puszkę piwa.

 3.

- On mieszka tam na dole. Na rogu ulicy, naprzeciwko budynku z pruskiego muru. Musicie panowie przejść tym laskiem, o tu, zaraz na prawo – wskazał ręką na ścieżkę niknącą między drzewami.

Ruszyli tam gdzie ich skierował.

- Nie wiem, czy panowie trafią ? Mam zdjęcie tego budynku – zaproponował jeszcze, ale oni go zignorowali. Nawet na niego nie spojrzeli i dlatego nie zobaczyli jak uśmiechnął się pod swymi wąsiskami, widząc to lekceważenie jego starania.

Wiedział, że najdalej za kwadrans do niego wrócą.

I nie pomylił się.

Nie minęło te piętnaście minut, gdy lekko zdyszani zaczęli na powrót  wyłaniać się spomiędzy drzew. Byli przede wszystkim zmęczeni i zrezygnowani, ale gdy go zobaczyli, w tym samym miejscu, z którego ich pokierował na tę bezowocną eskapadę, na ich twarzach zagościł gniew.

- Gdzie pan nas posłał ?! – jako pierwszy naskoczył na niego Paweł.

- Ten dom z pruskiego muru, to przedszkole. O tej porze już zamknięte. Nikogo tam nie ma – żalił się Hubert.

Staruszek uśmiechnął się tym razem pełen zadowolenia.

- Tak. W tym szachulcowym budynku przeprowadzono w 1945 roku pierwszy kurs Strażników Ochrony Kolei dla polskich kolejarzy.

- Przypomina mi trochę kościół pokoju w Świdnicy – poniosło nieco Pawła.

4.

Nikt z nich, ani Sławomir, ani Hubert czy Paweł nie potrafił by powiedzieć co tak ich ciągnęło na ten dworzec kolejowy.

W czas winobrania popija się wino, ale dlaczego akurat robić to w restauracji „Retro” ? Jest tyle innych, bardziej „winobraniowych” miejsc, w których można o wiele łatwiej do tego dążyć. Choćby te budki – stoiska wystawione przez kilkanaście lokalnych winnic !

Oni, pchani tymczasem jakąś nierozpoznaną siłą uparcie podążali w czwarty dzień Winobrania do z góry wytyczonego celu. Spacer ulicą Moniuszki, obok dawnej winiarni Gremplera i willi Jourdana atrakcją mógł być dla nich trzy dni temu. Teraz niemal przebiegli ten odcinek. Bez zbędnego zastanawiania się przecisnęli się przez tłumny deptak, przy Bachusie, teatrze, muzeum, aż doszli do Placu Bohaterów. Stanęli dopiero za pomnikiem, przed narożnikową willą, w której działała francuska restauracja „Czarny tulipan”.

Dwupiętrowy budynek nie był <em>de facto</em> ani kamienicą, ani willą. Ustawiony i zaprojektowany narożnikowo był zbyt wielki na willę i zbyt ozdobny jak na potoczne wyobrażenie kamienicy. Śnieżnobiały, z dużymi otworami okiennymi, wieżyczką zwieńczoną hełmem, akcentującą narożnik, z typowym wejściem, nie do strony placu Bohaterów, tylko gdzieś tam z boku (a nawet z tyłu patrząc spod iglicy), bardziej kojarzył się z jakimś secesyjnym pałacykiem XIX – wiecznego, świeżowzbogaconego przemysłowca.

Pod oknami architekt zaprojektował pozorne balustrady, nad nimi – tympanony. Ów narożnik wypadający dokładnie u zbiegu Placu Bohaterów i ulicy Kazimierza Wielkiego wyróżniał się odrębną, niejako własną osią zwieńczoną tym wyciągniętym w iglicę hełmem. Pozostałe końce bryły zostały zaakcentowane od góry mansardami.

- Witam. To pan, panie Sławomirze, prawda ?

Zagadnięty spojrzał akurat pod ostro padające, zupełnie oślepiające go słońce.

- Panie Sławku, a jak tam te badania cmentarza za placem Matejki ? Słyszałem, że już skończyliście.

Mimochodem, zupełnie przypadkiem wszedł mu w słowo Hubert:

- A pan, panie Jarku, jako przewodnik, co może powiedzieć o tym budynku ?

5.

 Dwóch podróżnych wysiadło z niewielkiego wagonu osobowego na przystanku przy Strzeleckiej. Dosyć niechlujnie ubrany siwowłosy brodacz wziął pod łokieć wyfraczonego, eleganckiego dżentelmena z binoklem.

Mały czarny parowozik na trzech osiach wydał świdrujący w uszach dźwięk, sapnął i sypnął sadzą z komina. Gość z binoklem ze złością strzepnął płat sadzy z szerokiego kołnierza. Zaklął przy tym szpetnie i utkwił demoniczny wzrok w przechodzącej obok czarnowłosej młodej Ukraince.

- Annuszka !

Dziewczyna pracowała w przedszkolu „Lokomotywa” przy Tuwima. Niosła z pralni prześcieradła. Widząc że za chwilę czysta pościel będzie umazana tłustym czernidłem, machnęła rękoma . Nie zauważyła jak Szymonowi upadł teodolit, którym wyznaczał granice winiarskiego rewiru. Potknęła się a sterta prześcieradeł spadła wprost przed Bartka Gruszkę. Ten robiąc kolejny krok zaplątał się i z całą mocą uderzył w kolano Annuszki …