Kultowe i klasyczne publikacje będące rezultatem przenikliwości i głębokiej refleksji autorów, pochodzące z XIX wieku "Listy z Rosji" Astolphe'a markiza de Custine i powstałe w XX stuleciu "Dialogi z Sowietami" Stanisława Vincenza. Obaj znakomici autorzy zderzyli się z mentalnością rosyjską i pozostawili wstrząsające niekiedy świadectwa o tym kraju i panujących w nim zwyczajach oraz standardach, dokonując krytyki rosyjskiego despotyzmu i zacofania:
- Astolphe markiz de Custine, Listy z Rosji. Rosja w 1839 roku, Editions Spotkania, Warszawa 1991, ss. 249;
- Stanisław Vincenz, Dialogi z Sowietami, Znak, Kraków 1991, ss. 317.