stan bardzo dobry- miejscowe podkreślenia w tekście ołówkiem- słowa kluczowe : getto Warszawskie, opis getta, holokaust , Żydzi, kronika- SPRAWIEDLIWY WŚRÓD NARODÓW ŚWIATA- Stanisław Śwital:

ŚWITAL - Lekarz. Polak. Ordynator szpitala w Boernerowie. Pomógł uratować bojowców ŻOB, którzy przez 6 tygodni ukrywali się w ruinach stolicy po zdławieniu powstania warszawskiego. Należał do Armii Krajowej. Będąc w bliskim kontakcie z doktorem Januszem Korczakiem, pomagał organizować pomoc dla Żydów w getcie. W lecie 1943 r.przez kilka tygodni leczył poparzonego trzyletniego żydowskiego chłopca. Znalazł dla niego, a także dla jego matki, bezpieczne schronienie u jednego ze swoich przyjaciół. Odwiedzał ich i przynosił im żywność. Gdy stan zdrowotny chłopca poprawił się, przeniósł ich do wsi Blizne, gdzie kobieta mogła pracować w ogrodnictwie. Imiona i dalszy los tych dwojga pozostają nieznane.Wiedział, że uratowani są Żydami. Narażał na niebezpieczeństwo siebie i innych. Przechowywał ich w jednym z pomieszczeń szpitalnych, dopóki nie znaleźli schronienia w podwarszawskich osiedlach. Aby uniknąć rewizji, na pomieszczeniu szpitala, gdzie się znajdowali, dr Śwital wywiesił tabliczkę: Uwaga! Tyfus!
Polak z podziemia, człowiek postępowy i szlachetny.
-------------------------------------------------------------------------
RATOWNICY
Stanisław Śwital
ur. 2 stycznia 1900 r.,
zm. 10 lipca 1982 r
UZNANI ZA SPRAWIEDLIWYCH WŚRÓD NARODÓW ŚWIATA:
1 stycznia 1981 r
Stanisława Świtala
UKRYWANIE
Alina Margolis-Edelman
ur. 18 kwietnia 1922 r. w Łodzi (łódzkie)
zm. 23 marca 2008 r. w
Marka Edelmana
Zygmunta Warmana
Juliana Fiszgrunda
Tuwia Borzykowska
Cywia Lubetkin
Icchak Cukierman

Dr Stanisław Świtał ukończył medycynę w maju 1939 r. Mieszkał wówczas w Warszawie przy ul. Nowogrodzkiej 41. Później przeniósł się na osiedle „Łączności” w podmiejskim Boernerowie. W czasie wojny obronnej 1939 pełnił funkcję komendanta szpitala wojskowego w Chełmie Lubelskim. Po zakończeniu kampanii wrześniowej pracował jako kontroler sanitarny, później jako lekarz sanitarny Ośrodka Zdrowia i Opieki oraz w Wydziale Opieki Społecznej i Zdrowia Urzędu Miejskiego w Warszawie.

Działał w konspiracji i należał do Armii Krajowej. Będąc w bliskim kontakcie z dr Januszem Korczakiem, pomagał organizować pomoc Żydom w getcie. Latem 1943 r. przez kilka tygodni leczył poparzonego trzyletniego żydowskiego chłopca. Znalazł dla siebie, a także dla swojej matki, bezpieczną kryjówkę u jednego ze swoich przyjaciół. Odwiedzał ich i przynosił im jedzenie. Kiedy stan zdrowia chłopca się poprawił, przeniósł ich do wsi Blizne, gdzie kobieta mogła pracować w ogrodnictwie. Nazwiska i losy tej dwójki pozostają nieznane.

W czasie Powstania Warszawskiego w stopniu podporucznika o pseudonimie „Wronowski” dr Śwital służył w Komendzie Sztabu Okręgu Warszawskiego AK w dzielnicy Śródmieście Północne Warszawy. Po kapitulacji opuścił Warszawę i wraz z ludnością cywilną prowadził mały szpital w Boernerowie (ul. Boernera 33).

15 listopada 1944 r. do profesora Świtala zgłosiła się Alina Margolis, kurierka Żydowskiej Organizacji Bojowej. Prosiła o pomoc w ewakuacji bojowników organizacji, którzy ukrywali się w piwnicy przy ul. Promyka w Warszawie. Brali udział w Powstaniu Warszawskim, a po kapitulacji miasta znaleźli się w skrajnie trudnych warunkach, wycieńczeni iz dnia na dzień coraz bardziej narażeni na demaskowanie.

O sytuacji bojowników Zofii Frydman i Marii Feinmesser, które kilka dni wcześniej wydostały się z piwnicy, dowiedziała się Alina Margolis. Skontaktowali się z kurierami organizacji – Adiną Blady Szwajger i Aliną Margolis (według innych źródeł była to Lea (Lodzia) Borkowska-Zylbersztajn). Pomoc nadeszła natychmiast także dzięki temu, że Alina Margolis otrzymała list polecający od dr. Lesława „Bartosza” Węgrzynowicza, byłego szefa sanitarnego Okręgu AK „Śródmieście”.

Dr Śwital tak wspomina przybycie Aliny Margolis: „Kobieta, której nie zapytałam, kim jest, bo wystarczył mi podpis Bartosza, powiedziała mi, że siedmiu powstańców warszawskich przebywa na Żoliborzu przy ul. budynku: pięciu mężczyzn i dwie kobiety, i że czeka ich pewna śmierć, bo w tym domu na przeciwległym szczycie Niemcy zaczęli budować fortyfikacje i żeby w każdej chwili mogli dostać się do piwnicy, w której ukrywali się powstańcy. Dodała też, że powstańcy mieli broń i trochę amunicji, ale to ich nie uratuje”.

Zaproponował swoim najlepszym pracownikom udział w wyprawie ratunkowej. Zgłoszono więcej osób, niż potrzebował. Wybrał Kazimierza Syłkiewicza (prawdziwe nazwisko: dr Józef Żyłkiewicz), jego żonę Marię, Barbarę Kinkiel, Zbigniewa Ściwiarskiego i Janusza Osękę. Jak się okazało po wojnie, tylko jeden z nich był pochodzenia żydowskiego. Komendantem został Kazimierz Syłkiewicz.

Dr Śwital opisał plan ratunkowy: „Weźmiecie dwie pary noszy. Pójdziecie (tu wskazałem drogę na mapie) na ulicę Promyka na Żoliborzu i pod przewodnictwem tej pani (wskazałem kobietę, która przyjechała z Grodziska) wejdziecie do domu. Znajdziesz tam siedmiu powstańców (dwie kobiety i pięciu mężczyzn). W miarę możliwości zmienisz ich w zwykłych cywilów. Dwóch najsłabszych położycie na nosze i – teraz siłą dwóch patroli – jak najszybciej wycofacie się z pozycji, którą uważam za najbardziej niebezpieczną. Wychodząc na ulicę, zachowuj się tak samo, jak wiele razy wcześniej, gdy zbieraliśmy rannych lub chorych. Miej na rękawach opaski Czerwonego Krzyża. Kiedy spotkasz niemieckich strażników – czego powinieneś unikać – musisz udowodnić – jeśli to konieczne – że działamy na polecenie niemieckiego oficera, który był w szpitalu i polecił natychmiast zabrać chorych z wyznaczonego miejsca. W przypadku, gdy Niemcy chcą towarzyszyć patrolowi, nie idź do powstańców, udaj się pod dowolny adres. Nie poddawaj się w pokonywaniu nawet największych trudności. Patrol musi zachowywać się pewnie, jasno, odważnie, bo jego zachowanie ma rzekomo wynikać z chęci spełnienia rozkazu niemieckiego oficera”. Akcja zakończyła się sukcesem. Wszystkich wyprowadzono z piwnicy. Nie poddawaj się w pokonywaniu nawet największych trudności. Patrol musi zachowywać się pewnie, jasno, odważnie, bo jego zachowanie ma rzekomo wynikać z chęci spełnienia rozkazu niemieckiego oficera”. Akcja zakończyła się sukcesem. Wszystkich wyprowadzono z piwnicy. Nie poddawaj się w pokonywaniu nawet największych trudności. Patrol musi zachowywać się pewnie, jasno, odważnie, bo jego zachowanie ma rzekomo wynikać z chęci spełnienia rozkazu niemieckiego oficera”. Akcja zakończyła się sukcesem. Wszystkich wyprowadzono z piwnicy.

Po wojnie dr Śwital nadal mieszkał w Boernerowie, gdzie był kierownikiem Ośrodka Zdrowia i lekarzem rejonowym gminy Blizne w Jelonkach.