getto warszawskie, Warszawa, Andrzejów, Jaworzno- obóz, Poznań, KAZIMIERZ BISKUPI, POLICJA ŻYDOWSKA

LEON JEDWAB, TOSHA - TEOFILIA JEDWAB z domu PŁOCKA

239 stron

twarda oprawa

stan idealny

zdjęcia, dokumenty, relacje, pamiętnik, wspomnienia

Getto ZAGÓRÓW, getto warszawskie, Warszawa, Andrzejów, Jaworzno, Poznań, KAZIMIERZ BISKUPI, POLICJA ŻYDOWSKA, Policja Granatowa, pomoc Polaków, Żydzi, Holokaust

Ja jestem ostatni żyjący Żyd z Zagórowa" - takie zdanie usłyszał przez telefon poznaniak i zaqórowianin, Mirosław Słowiński, kilka lat temu. Z Australii zadzwonił Leon Jedwab i opowiedział o swoim życiu. Ten telefon był impulsem do powstania książki: "Dwa życia jak dwa psalmy. Historia mówiona Leona i Toshy Jedwab".

To historia wielkopolskich Żydów, ale przede wszystkim historia życia pana Leona Jedwabia z Zagórowa  i - pochodzącej z Poznania -  jego żony Toshy Jedwab.

Do 1939 r. w Zagórowie, małym miasteczku we wschodniej Wielkopolsce, mieszkali Polacy, Żydzi i Niemcy. Tę wspólnotę mieszkańców i różnorodność ich świata symbolizowały trzy okazałe świątynie: kościół katolicki, synagoga i kościół ewangelicki – „niemiecki”, jak tu mówiono. Wszystko to runęło w gruzy po zajęciu miasta przez

Wehrmacht kilka dni przed świętem Rosz ha-Szana w 1939 r. Żydowscy mieszkańcy Zagórowa zostali zamknięci w getcie, które zlikwidowano w 1941 r. „Likwidacja zagórowskiego getta była traktowana jako jeden ze swoistych poligonów doświadczalnych służących testowaniu technik masowego unicestwiania ludzi”, pisze we wstępie do książki Dwa życia jak dwa psalmy Mirosław Słowiński. Książka ta jest zapisem rozmowy z Leonem Jedwabiem z Australii, ostatnim żyjącym Żydem z Zagórowa, i jego żoną Toshą. Matka, siostra i brat Leona Jedwabia zginęli, jemu udało się przeżyć dzięki temu, że wysłano go do obozu pracy w Inowrocławiu. Był potem w obozie w Andrzejowie pod Łodzią i w Auschwitz-Birkenau, wreszcie w marszu śmierci trafił do Buchenwaldu. Tam w kwietniu 1945 r. wyzwolili go Amerykanie.

W 1941 roku hitlerowcy w potworny sposób zamordowali w lasach kazimierzowskich 1500 Żydów z zagórowskiego getta. "Zachował się, umieszczony w tej książce, protokół świadka tego mordu, lekarza weterynarii. W literaturze Holocaustu to jeden z najstraszniejszych tekstów, jakie można przeczytać. Świadectwo, do czego może doprowadzić zezwierzęcona ideologia i czego może dopuścić się człowiek wobec drugiego człowieka. Ta książka jest zapisem losów poszczególnych ludzi ale jest też wielkim ostrzeżeniem.

Zagórów to nieduże miasto na skraju Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego. Jak w wielu wielkopolskich miastach i miasteczkach mieszkali tam Polacy, Żydzi i Niemcy. Leon Jedwab przeżył obozy koncentracyjne i wyjechał do Australii. Jego późniejsza  żona była w Getcie Warszawskim. Uratował ją polski policjant