Grudziński, Mieczysław (1948- ): Zapis. Literatura polska bez cenzury 1977-1982.

Wydanie pierwsze. First edition.

Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią wieki”, 2015. ISBN 978-8-386156-74-0 [właśc. 978-83-86156-74-0].

21 cm, okładka kartonowa oryg., 227,[1] s. PB, Fine as New. Stan idealny, książka jak nowa.

Masa egz.: 320 g.

„Chcesz przeczytać kawałek dobrej literatury, wydrukuj ją sobie sam” – tak mawiał w latach 70. ubiegłego stulecia pewien drukarz Niezależnej Oficyny Wydawniczej NOW-a. Książki, jak zresztą wszystko inne, były w PRL-u towarem deficytowym. Ale w tym powiedzeniu nie o to chodziło. Szło zaś o to, że niektóre książki, a zwłaszcza nazwiska niektórych polskich i nie-polskich pisarzy (choć nie tylko) znajdowały się na tzw. indeksie, czyli w rejestrze książek zakazanych lub dostępnych tylko dla wybranych. Deficyt takiej literatury był większy niż innych powszechnie niedostępnych w PRL-u towarów. Łatwiej było kupić kawior na bazarze przy ulicy Polnej w Warszawie, niż przeczytać wiersz Czesława Miłosza, prozę Kazimierza Orłosia lub recenzję z „książek najgorszych” Stanisława Barańczaka. W opinii rządców PRL-owskiej kultury Polak miał prawo, a nawet powinien, czytać o przygodach bohaterskiego oficera SB, zwalczającego amerykańskich szpiegów lub niemieckich „odwetowców z Bonn”, a nie książki Mariana i Kazimierza Brandysów, Aleksandra Sołżenicyna albo nieszkodliwego czasami, a czasem wywrotowego Amerykanina, Kurta Vonneguta, który podczas wizyty w Polsce był absolutnie zachwycony, że jego powieść „Matka Noc” została wydana „pod ziemią”.

„Kawałkowi dobrej literatury”, wydrukowemu na własną rękę, miało służyć powołanie „Zapisu” – pisma literackiego, grubego co najmniej na dwa palce (nazywanego wówczas z rosyjska „tołstym żurnałem”). Ukazywało się nieregularnie od 1977 r., a niektóre numery były de facto jedną książką [m. in. Mała Apokalipsa, Kompleks polski]. Każdy adept polonistyki przyzna dzisiaj, że bez tych dwóch książek nie ma kanonu polskiej literatury.

Mieczysław Grudziński, współpracownik KOR-u i redaktor „Biuletynu Informacyjnego” układa historię „Zapisu” z rozmów z jego twórcami – pisarzami wykluczonymi przez PRL z kulturowego obiegu Polski i skazanymi na zapomnienie. Dodaje głosy ludzi, którzy do tego stopnia szanowali dobrą literaturę, że dla wolnego słowa byli gotowi poświęcić wolny czas, święty spokój i osobiste bezpieczeństwo. To nie tylko opowieść ludzi pióra o wydobywaniu się z komunistycznej cenzury, ale też wspomnienie o tym, jak drukowało się i kolportowało „Zapis”.

Okazuje się, że można było pożenić w działaniu młodych chłopaków z umorusanymi farbą rękoma, stojących przy powielaczach i offsetach, z subtelnymi pisarzami, dumającymi nad lekkością i precyzją polszczyzny. Dla polskiej emigracji na Zachodzie wsparcie „Zapisu” należało do priorytetów.

Spis treści:

Mieczysław Grudziński: Wstęp

Teresa Bogucka: Akta „Zapisu”

Mieczysław Grudziński: „Zapis” rusza

Mieczysław Grudziński: „Zapis” – biografie. Porozumienie ponad pokoleniami

Mieczysław Grudziński: „Zapis” od kuchni Mieczysław Grudziński

Dorota Sobstel: „Zapis” jako post-wallenrodyczny projekt podziemia

Mieczysław Grudziński: Zawartość „Zapisu”

Rozmowy „Zapisu”

- Jacek Bocheński

- Teresa Bogucka

- Kazimierz Orłoś

- Barbara Toruńczyk

- Adam Michnik

- Mirosław Chojecki

- Tomasz Burek

- Eugeniusz Smolar

- Ewa Bierezin, Tomasz Filipczak, Anna Sułkowska

- Piotr Wierzbicki

- Marek Nowakowski

- Adam Zagajewski

- Ryszard Krynicki

Aneks 1: Autorzy „Zapisu”

Aneks 2: Lista pseudonimów „Zapisu”

Bibliografia.

Grudziński Grudzinski Zapis Literatura polska bez cenzury 1977-1982 978-8-386156-74-0 978-83-86156-74-0 9788386156740 Bogucka Bocheński Orłoś Toruńczyk Michnik Chojecki Burek Smolar Bierezin Filipczak Sułkowska Wierzbicki Nowakowski czasopismo historia rozmowy Zagajewski Krynicki zaa0560