Bursztyn w sztuce. Katalog wybranych obiektów ze zbiorów Muzeum Zamkowego w Malborku

Autor: Elżbieta Mierzwińska

Wydawnictwo: Muzeum Zamkowe w Malborku

W okresie największej świetności rzemiosła bursztynniczego, a więc od XVI do pocz. XVIII wieku, dominowały dwa ośrodki wytwórcze: Gdańsk i Królewiec. Cechy bursztynników w innych miastach nadbałtyckich: Słupsku, Kołobrzegu, Koszalinie i Elblągu, miały drugorzędne znaczenie. Z chwilą włączenia Gdańska do Rzeczpospolitej (1466 r.) i utworzenia cechu bursztynników w roku 1477, rzemieślnicy tej specjalności, dotąd pozbawieni możliwości rozwoju z powodu rygorystycznych ograniczeń narzuconych przez administrację krzyżacką, mogli zacząć legalnie pracować. Kazimierz Jagiellończyk przyznał Gdańskowi bursztynonośne" tereny wokół miasta, a zwłaszcza Mierzeję Wiślaną. Szybki rozwój warsztatów rzemieślniczych spowodował jednakże, że surowca wkrótce zaczęło brakować. Zaczęto sprowadzać go nielegalnie z należącej do Zakonu Sambii, co spowodowało długoletnie zatargi z Krzyżakami. Mistrzowie krzyżaccy, rezydujący od 1457 roku w Królewcu, domagali się nawet u króla polskiego likwidacji cechu. W końcu jednak włączyli gdańską korporację do swojej organizacji handlowej (1483 r.). W 1533 roku sprowadzaniem bursztynu z nowo powstałych Prus Książęcych zajęła się rodzina Jaskich z Gdańska. Przywilej ten podpisał ostatni wielki mistrz krzyżacki, a od sekularyzacji Zakonu pierwszy świecki władca Prus, książę Albrecht Hohenzollern. Mimo niewystarczających zasobów surowca z własnych złóż pozostających w gestii najpierw Rady Miasta a potem samego cechu, a także kłopotów z monopolistyczną polityką Jaskich, bursztynnictwo gdańskie rozwijało się prężnie i znajdowało coraz to nowych, możnych odbiorców. Oprócz bogacącego się mieszczaństwa wyroby z bursztynu kupowała szlachta, magnaci i duchowieństwo, a wkrótce i na dworze królewskim doceniono urodę i niezwykłość tych dzieł. Z czasem stało się zwyczajem zamawianie u bursztynników gdańskich okazałych, bogato zdobionych wyrobów lub całych kompletów, np. zastawy stołowej, które posłowie królewscy wywozili do odległych krajów jako prezenty dyplomatyczne od polskich władców. Przez dwa następne stulecia bursztynowe arcydzieła powstałe w warsztatach Gdańska i Królewca trafiały do skarbców wielu europejskich monarchów i książąt; dużo wspaniałych darów dostało się do Rosji i Turcji.

Liczba stron: 110

Format: 210 × 290 mm

oprawa miękka

publikacja bogato ilustrowana