Efekt pasażu : Konfrontacje i negocjacje tożsamości we współczesnych praktykach artystycznych / Roman Lewandowski

Publikacja, w której autor przedstawił komplementarne ujęcie funkcjonowania artystycznego podmiotu w kulturze XX iXXI w. Jednocześnie ukazał sztukę jako platformę do prowadzenia emancypacyjnych debat, kształtującą postawy obywatelskie czy skłaniającą do większej samoświadomości. Podręcznik o sztuce najnowszej w kontekście zmiennych zjawisk społecznych, kulturowych i technologicznych dla studentów uczelni artystycznych, historii sztuki, kulturoznawstwa, socjologii i dyscyplin pokrewnych. Roman Lewandowski - krytyk i teoretyk sztuki, kurator, adiunkt w Zakładzie Teorii i Historii Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach oraz wykładowca na Wydziale Intermediów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Od 2007. związany z Bałtycką Galerią Sztuki Współczesnej w Słupsku. Autor 300 publikacji w czasopismach, książkach i witrynach internetowych, a także ponad 100 projektów wystawienniczych w galeriach polskich i zagranicznych.

autor: Roman Lewandowski

projekt graficzny: Zofia Oslislo

wydawca: Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach

rok wydania: 2018

ISBN 978-83-65825-14-8

Spis Treści Przedmowa CZĘŚĆ l Panoptikum podmiotowości, czyli wybrane dzieje recepcji tożsamości w kontekście zmiennych paradygmatów wiedzy - od XX do XXI wieku Freudowski model struktury aparatu psychicznego Heideggerowskie bycie podmiotu ku kresowi Egzystencjalizm jako projekt antropologii filozoficznej 3ean-Paula Sartre'a W obliczu Innego (lustra) - Lacanowska koncepcja podmiotu Polylogue Julii Kristevej, czyli podmiot w procesie Rolanda Barthes'a homo significans Cadamerowska tożsamość jako interpretacja i konfrontacja tradycji Doświadczenie przygodności (i) bycia-w-świecie gier językowych Człowiek jest bytem bez źródła - antropologia filozoficzna Michela Foucaulta Derridiańska tożsamość jako ślad (nie)obecności podmiotu (i) historii Tożsamość jako reperkusja różnicy i powtórzenia w filozofii Gillesa Deieuze'a Tożsamość jako ready-made i fantazmat w socjologii kultury Deana Baudrillarda CZĘŚĆ II Zarys historii strategii tożsamościowych w praktykach artystycznych od modernizmu do postmodernizmu 1. Czas awangardy 1.1 Ekspresjonistyczna persona na drodze od ekstazy do melancholii 1.2 Rewolta, prowokacja i profetyczność futurystycznego podmiotu 1.3 Język kubizmu i abstrakcjonizmu jako eliminacja podmiotu na rzecz idei 1.4 Malewicz i Mondrian, czyli bezprzedmiotowy szyfr transcendencji 1.5 Kryzys znaku i gra tożsamości w twórczości Marcela Duchampa 1.6 Automatyzm oraz pismo podświadomości w surrealizmie 1.7 (Nie)tożsamość ekspresjonizmu abstrakcyjnego - od egzystencji do transcendencji 2. Interwał neoawangardy 2.1 3ohn Cage - nowy administrator przypadku, czasu i ciszy 2.2 Happening, czyli kolaż uprzedmiotowionych podmiotów 2.3 Anonimowy i/lub zbiorowy podmiot anty-sztuki w działaniach Fluxusu 2.4 Wiedeńskie katharsis - akcjoniści wiedeńscy na tropie misteriów i archetypów 2.5 Performer jako dzieło i medium 2.6 Szamanizm, transcendencja i mitologia Josepha Beuysa 2.7 Minimalizm, czyli .śmierć" autora i .narodziny" oglądającego podmiotu 2.8 Matrycowanie jednostkowych i uniwersalnych kodów kulturowych w sztuce ziemi 3. Postmodernizm - cięcie, reakcja czy kontynuacja? 3.1 .Podmiotowość w szoku", czyli orgia multiplikowanych tożsamości w sztuce Andy'ego Warhola 3.2 TV Buddha, czyli (re)transmisja obrazów i wizerunków w sztuce wideo 3.3 Sztuka (pisania) opcji zerowej 3.4 Gry językowe podmiotu w sztuce konceptualnej lat 70. 3.5 Artysta jako antropolog w sztuce kontekstualnej 3.6 Fotogeniczność (nie)tożsamości w lustrach hiperrealizmu 3.7 Stara gestualność w nowej ekspresji lat 80. 3.8 Polifonia postmoderny CZĘŚĆ III Konstytuowanie i redefiniowanie tożsamości - od modernizmu do ponowoczesności Tożsamość wobec kryzysu idei reprezentacji i utraty przezroczystości przez język Kreowanie i dyscyplinowanie ciała jako tożsamościowa strategia Rola abjectu w konstruowaniu podmiotowości Pragnienie i pożądanie nie-3a Melancholia jako kryzys i mechanizm transformacji podmiotu Bojaźń i drżenie, czyli troumo w nowych dekoracjach CZĘŚĆ IV (Nie)obecna struktura tożsamości Konwersja i rozproszenie tożsamości jednostkowych oraz zbiorowych Kontekstualność projektów tożsamościowych Palimpsestowość i intertekstualność jako modus operandi we współczesnych strategiach tożsamościowych Kombinatoryka, przygodność i aleatoryka tożsamościowego bricotoge'u (Postlcielesna (de)terytorializacja tożsamości w czasach posthumanizmu CZĘŚĆ V Funkcje i strategie artystycznej tożsamości Pomiędzy fikcją a biografią, czyli mitologizacja dyskursu genealogicznego artysty Rekonstruowanie i redefiniowanie nomadycznej tożsamości podmiotu - lokacje i dyslokacje ,”Ja" Atopos - brak umiejscowienia i .znikająca" figura podmiotu Dynamika trajektorii tożsamości - pomiędzy kulturą a naturą Ciało jako Inny (tekst) w konstruowaniu podmiotowości Dylematy i transgresje (kulturowej) płci Spotkanie i/lub konfrontacja z Innym Gry i transformacje tożsamościowe .Zachłanny artysta" - aneksja i kreacja obcych terytoriów CZĘŚĆ VI Metafory i terytoria podmiotu, czyli tożsamościowe dykcje i figury Autoportret i autobiografia jako alegoria lustra .Pisanie" podmiotu abjectem Nowy wspaniały świat tonorosa Post-cielesność, czyli bestiarium tożsamości Kiedy .Ja" staje się kłączem - symulakry, awatary l klony tożsamości w cyberkulturze i sztuce sieci Maska i teatralizacja w świecie spektaklu Homo politicus, czyli ornament z ludzkiej masy CZĘŚĆ VII Strategie retoryczne podmiotu jako praktyka kulturowej dekonstrukcji Artysta wobec historii i tradycji kulturowych .Kobiety, małżeństwo jest przeciwko wam". Narracje sztuki wobec patriarchalnej idei tożsamości Polityka ekwiwalencji i subwersji, czyli sztuka (o) opresji i nierówności Sztuka dekonstrukcji oraz demistyfikacji sztuki (i artysty) Poza tabu - desakralizacja sacrum i... profanum Obrazy (i) ciała - od immanencji do transcendencji Ewokacje dyskursu miłosnego, czyli miłość w labiryncie krzywych luster Zakończenie Efekt pasażu Multikulturalizm i proces uprzestrzennienia ponowoczesnej tożsamości Impas podmiotowości, doświadczenie nicości i .reinkarnacja" autora Polifonia luster i matryc, czyli Ja w świecie post-biologicznym Tożsamość (sztuki) jako koan Zarówno to, jak i to - tożsamość jako forma i pustka Bibliografia Indeks osób Podziękowania Streszczenie Resume