HISTORIA PRZETRWANIA JÓZEFA HONIG, ICCHAK HOCHMAN - HENRYK RUBIN i TOVI BLATT ----książka nie ma fizycznie podkreśleń ołówkiem- 16,7 cm x 23,7 cm - dużo zdjęć ---------------------------------------------------------------------------------------------------------Rozmowa z dr. Henrykiem Cioczkiem, amerykańskim onkologiem, autorem książki "Polska Jerozolima. Historia Przetrwania”.
Mama była z domu Szyszkowska. Nasza prababcia z domu Goral była krewną biskupa Władysława Gorala. Pochodzili z okolic Nasutowa i Stoczka. Potem przenieśli się do Lublina na Zygmuntów. Dziś jest tam ulica Trześniowska na Ponikwodzie. Dom, który dziadek pobudował w 1939 roku, stoi do dzisiaj. I kapliczka, którą zbudował, stoi na Nasturcjowej. Dziadkowie, Waleria i Antoni Szyszkowscy, pomagali dwóm braciom, Chaimowi i Jankielowi Kava, którzy uciekli z getta. Jankiel ukrywał się w naszym domu. Zresztą, dziadkowe i moi rodzice Marianna i Jan Cioczkowie otrzymali od Yad Vashem tytuł "Sprawiedliwy wśród Narodów świata”.
Skąd w życiu rodziców pojawił się Józef Honig, nazywany strażnikiem Widzącego z Lublina, ponieważ przez całe życie opiekował się kirkutem, gdzie słynny cadyk ma swój grób?
Mój ojciec robił z nim interesy w Piaskach. Na jarmarku handlowali bydłem, ponieważ ojciec Józefa trudnił się wypasem. W czasie wojny ojciec pomagał Honigowi, po wojnie mieli ze sobą kontakt. Potem Honig zamieszkał koło nas, w ogrodzie zabranym ojcu pobudowano blok.
To właśnie opowieść Józefa Honiga jest osią książki "Polska Jerozolima. Historia Przetrwania”?
Tak. Na opowieść o Lublinie, którego nie ma, składają się cztery relacje. Największa to powieść Józefa Honiga. Do tego relacja rodziców Michała Hochmana: Icka i Geni Hochman, relacja Tomasz Blatta, Żyda z Izbicy, którego matka pochodziła z Lublina. To jedyny, żyjący do dziś uczestnik powstania w Sobiborze. Do tego dodałem opowieść Henryka i Poli Rubinków z Łodzi, którzy mieszkają w Nowym Jorku.
Marianna i Jan Cioczkowie w czasie wojny pomagali przetrwać osobom pochodzenia żydowskiego. Jedną z tych osób był Józef Honig, przyjaciel Jana Cioczka, który w roku 2002 opisał swoje wojenne losy i zwrócił się do Yad Vashem o uhonorowanie swoich wybawców najwyższym izraelskim odznaczeniem. Był on więźniem obozów na Majdanku, w Bełżcu i Trawnikach, a po brawurowej ucieczce w 1942 roku Jan Cioczek zupełnie bezinteresownie, ryzykując własne, ratował życie Honiga organizując mu bezpieczne kryjówki, dostarczając żywność i ubranie. Rodzina Cioczków prowadziła zakład wędliniarski i pomagała innym Żydom, a także wbrew zakazowi okupanta dostarczała mięso do lubelskiego getta. ---------------------------------------RODZINA SZYSZKOWSKICH
RATUJĄCY
Antoni Szyszkowski, mąż
ur. 1888
zm. 1974
Waleria Szyszkowska, żona
ur. 1893
zm. 1985
SPRAWIEDLIWY WŚRÓD NARODÓW ŚWIATA - TYTUŁ PRZYZNANY:
1 stycznia 2008
Antoni Szyszkowski
Waleria Szyszkowska
UKRYWAJĄCY SIĘ
Chaim Kawa
MIEJSCE UKRYWANIA
Ponikwoda
Waleria i Antoni Szyszkowscy mieli gospodarstwo w Ponikwodzie na przedmieściach Lublina. Przed woją interesy połączyły ich z rodziną Kawów, braćmi Chaimem i Jankielem, prowadzącymi sklep przy ul. Lubartowskiej. W czasie okupacji Jankiel i żona Chaima z córkami trafili do obozu na Majdanku; Kawa pozostał sam. Wiosną roku 1942 Szyszkowscy ukryli do u siebie.
Było to o tyle trudne, że dom był pełen dzieci. Waleria i Antoni mieli troje własnych, a opiekowali się jeszcze sześciorgiem innych, pozostawionych u Walerii przez kuzynów. Szyszkowscy powiedzieli im tylko to, co niezbędne: że w domu zamieszka przyjaciel, który stracił swój dom i że nie trzeba nikomu o tym mówić.
Kawa nie miał jednej stałej kryjówki; chował się w obejsciu, w dzień bywał w domu, często chronił się także w okolicznych lasach. Marianna, córka Szyszkowskich, nosiła a mu wtedy pożywienie. Brała ona także udział w dostarczaniu do getta pomocy żwynościowej, która Waleria, Antoni i Chaim wspólnie organizowali. Szczególnie zapamiętała wyprawę do getta z krową, lęk jaki jej wtedy towarzyszył. W relacji syna Marianny, Henryka Cioczka, spisanej dla ŻIH-u czytamy o jej wrażeniach z wizyty w getcie:
"Kilka godzin [tam] spędzonych utkwiły jej na zawsze w pamięci, nie mogła zrozumieć, dlaczego Żydzi, których jeszcze tak niedawno [widziała] wesołych, handlujących, pełnych życia na lubelskim targu, teraz są tak strasznie przygnębieni, smutni i wychudzeni. Najbardziej tragiczny był dla niej widok wynędzniałych chudych dzieci, które prosiły o jedzenie".Kawa pozostał u Szyszkowskich do nadejścia Armii Czerwonej w lipcu 1944 roku. Po wojnie wyjechał do Izraela. Marianna wyszała za mąż za Jana Cioczka z Kosarzewa- on i jego ojciec Piotr w czasie wojny także byli zaangażowani w pomoc Żydom.
Waleria i Antoni Szyszkowscy mieli gospodarstwo w Lublinie na Ponikwodzie. W domu Szyszkowskich przebywało wiele osób. Sami mieli troje dzieci i jednocześnie udzielali schronienia szóstce dzieciom swoich kuzynów, którzy musieli się ukrywać lub nie mieli gdzie mieszkać. Pomimo tego, od marca 1942 do marca 1944, ukrywali na terenie swojego gospodarstwa znajomego Żyda Chaima Kawę. Jego cala rodzina zginęła w obozie na Majdanku. Kawa przebywal u nich w domu, a w sytuacjach zagrożenia ukrywał się w budynkach gospodarczych na ich posesji. Nikt z innych domowników nie wiedział, że jest Żydem. Pod koniec wojny dom Szyszkowskich przestał być bezpiecznym miejscem i Kawa schronił się w pobliskim lesie. Pożywienie donosiła mu szesnastoletnia córka Szyszkowskich, Marianna. Chaim Kawa po wojnie wyemigrował do Izraela. Szyszkowscy udzielali również pomocy do getta, gdzie - dzięki zaangażowaniu ich Marianny, udało się przekupić strażników i wprowadzić krowę.
