DUŻY FORMAT : 17 cm x 24 cm- STAN DOBRY- NIE ma fizycznych podkreśleń w tekście

322 strony

Pierwsze wydanie - 2000 rok

OJCIEC AUTORA TO SPRAWIEDLIWY WŚRÓD NARODÓW ŚWIATA, A MATKA BYŁA ŻYDÓWKĄ.

----------------W PAMIĘTNIKU JEST OPISANA HISTORIA JAK WITOLD PILECKI URATOWAŁ ŻYDÓWKĘ I JEJ DZIECKO PRZED ŻYDOWSKIM ( NIE POLSKIM ) SZMALCOWNIKIEM.

AKCJA KSIĄŻKI JEST W : WARSZAWA, WODZISŁAW, SĘDZISZÓW i inne

Polacy ratujący Żydów, getto, policja żydowska....

Jarosław Abramow-Newerly (ur. 17 maja 1933 w Warszawie) – polski pisarz, kompozytor, autor tekstów piosenek, słuchowisk radiowych, dziennikarz.

Jest synem pisarza Igora Newerlego i Barbary Abramow, nauczycielki i aktorki, przed wojną związanej z teatrem "Baj". Studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Był jednym z założycieli Studenckiego Teatru Satyryków (STS), dla którego pisał i komponował.

Matka Jarosława Abramowa-Newerlego pochodziła z Puław, z wielodzietnej rodziny żydowskiej. Była najmłodszym dzieckiem; jej matka nie przeżyła porodu, a sześcioro starszego rodzeństwa wcześnie umarło na gruźlicę. Jedyna żyjąca siostra, nie mogąc pogodzić pracy zarobkowej z opieką nad małą Barbarą, oddała ją do "Domu Sierot" na ulicy Krochmalnej w Warszawie, prowadzonego przez doktora Janusza Korczaka i Stefanię Wilczyńską. W ten sposób, już jako dorosła wychowanka "Domu Sierot", Barbara poznała Igora Newerlego, młodego emigranta z Rosji i bliskiego współpracownika Korczaka. Igor, a właściwie Jerzy (bo znalazłszy się w Warszawie, Newerly spolszczył swoje imię i dopiero po wojnie wrócił do dawnego) był w dwudziestoleciu międzywojennym sekretarzem Korczaka, a od 1930 roku redagował powierzone mu przez Doktora pismo dzieci i młodzieży "Mały Przegląd".

Jarosław Abramow-Newerly wychował się na warszawskim Żoliborzu. Swoje dzieciństwo, które przypadło na czas wojny (w chwili jej wybuchu miał sześć lat), opisał w niezwykłym tomie wspomnień Lwy mojego podwórka (2000). Pokazał tam okupację niemiecką z perspektywy chłopca, ciekawskiego obserwatora świata dorosłych, "strzygącego uchem" przy każdej nadarzającej się okazji. Sportretował kolegów z podwórka i ich rodziny, mieszkańców żoliborskiego osiedla - środowisko szczególne, bo w dużej mierze tworzone przez ważnych przedstawicieli warszawskiej inteligencji, których dzieci, jak sam Abramow, miały się wybić po wojnie.

Jerzy ( Igor ) Newerly kategorycznie zabronił żonie przeprowadzki z synem do getta. Wyrobił jej aryjskie papiery, ratując życie obojgu.

Jarosław Abramow-Newerly ukazuje Żoliborz jako dzielnicę, w której, dzięki sąsiedzkiej dyskrecji, Żydzi mieli większą niż gdzie indziej szansę ocalenia. W ich ukrywanie, szukanie bezpiecznych adresów bardzo angażowali się jego rodzice. W "Lwach mojego podwórka" znajdziemy wstrząsające opowieści o żydowskich znajomych i przyjaciołach Newerlych: o młodziutkim Lejzorze Czarnobrodzie, którego mimo starań nie udało się uratować, o jego hardej siostrze Sarence, "co pazurami trzymała się życia", czy o pięknej, bogatej i zaradnej Helenie Adelberg, która uciekła z transportu do Treblinki, a potem straciła dwóch synów. Wspomnienia Abramowa są zatem także kroniką tragedii warszawskich Żydów, która nie ominęła, jak wiadomo, "Domu Sierot" Korczaka.

Charakterystyczna jest opowieść o matce, szykującej paczki dla ojca w obozie (Jerzy Newerly został aresztowany 8 stycznia 1943 roku i jako więzień "polityczny" spędził dwa lata za drutami - najpierw na Majdanku, później w Oświęcimiu. W obozach przebywał więc do końca wojny). Mały Jarek zawsze się cieszył, kiedy mama przygotowywała paczkę, bo liczył, że skosztuje przy okazji ciut kajmaku lub czekolady - pożywnych, z trudem zdobytych specjałów, zastrzeżonych dla uwięzionego taty. Korzystając z jego nieobecności, mógł też spać w łóżku rodziców "pod skrzydełkiem" matki. Szczerość i precyzja w opisywaniu dziecięcych potrzeb i zachowań, tak normalnych mimo strasznej wojennej rzeczywistości, czyni z "Lwów..." świadectwo wyjątkowe.

Z okna mojego pokoju widziałem małą żółtą drewnianą plebanię i rosnący obok nowy kościół z czerwonej cegły. Dziś do tego kościoła na Żoliborzu ciągną pielgrzymki z całej Polski. Codzienność zmienioną w niecodzienność mógłbym mnożyć, począwszy od mojego przedszkola, w którym przed wojną woźną była Janina Bierutowa, żona późniejszego wodza Narodu.

Słowem, ludzie, których wówczas uważałem za zwykłych, dziś mają swoje miejsce w encyklopedii. Mało który dom może się pochwalić tak wielu osobistościami: politykami, naukowcami i artystami. I taką liczbą ukrywających się w czasie wojny Żydów. Żoliborskie >Szklane Domy< WSM-u w nieludzkich czasach z człowieczeństwa zdały egzamin na piątkę".

Jarosław Abramow-Newerly wie, co mówi. Jego matka, aktorka Barbara Abramow, była Żydówką, wychowanką domu dziecka Janusza Korczaka na Krochmalnej (tam poznał ją wychowawca w tym domu, Igor Newerly). Z pewnością dla mnóstwa sąsiadów nie było to tajemnicą. Pani Basia nie przeniosła się jednak do getta, kiedy Niemcy przesiedlali Żydów. Została w swoim przedwojennym mieszkaniu na III kolonii WSM, prowadząc normalne życie, o ile słowa "normalne" można użyć wobec życia w czasie okupacji.

A to życie było w rzeczywistości nieporównanie bardziej skomplikowane, niż się dzisiaj wydaje. Jedynym szmalcownikiem, z jakim matka Jarka bezpośrednio się zetknęła, był akurat Żyd, dawny znajomy. Używany przez gestapo do wyłapywania ukrywających się "po aryjskiej stronie", za pomocą szantażu zdobywał pieniądze mające dać mu możliwość wyrwania się z tej sytuacji. "Przychodził co tydzień jak po swoje" - pisze Abramow. Igor Newerly znajdował się wtedy w obozie na Majdanku, jego żona wkrótce nie miała już czym opłacać się w ochronie przed denuncjacją. Zawiadomiła "Majora", o którym różni ludzie na podwórku wiedzieli, że to "ktoś ważny w AK". Wkrótce zjawił się w mieszkaniu Abramowów tajemniczy człowiek, który przyniósł pieniądze, jakich żądał szantażysta, kazał mu je wręczyć i nie martwić się o nic więcej. Tak się stało - i szmalcownik znikł z ich życia.

Dopiero po wojnie okazało się, że "Major" z AK, który ich uratował, to był rotmistrz Witold Pilecki, bohater podziemnej Polski, który dobrowolnie dał się wysłać do Oświęcimia, żeby zobaczyć, co dzieje się za drutami, i po ucieczce stamtąd złożyć raport swym władzom. Kiedy w czasach stalinowskich skazano go na śmierć, pani Basia Abramow nie zdołała, mimo rozpaczliwych starań, dotrzeć do Bieruta, by wybłagać dla niego ułaskawienie. Nie udało się to także wspomnianej na wstępie pierwszej żonie Bieruta...

Abramow pisze o "okrutnym podziale" znajomych i przyjaciół jego rodziców - na tych, którzy zdecydowali się pójść do getta, i tych, którzy zostali, zmieniając nazwiska albo nawet i nie zmieniając.

"Tym ostatnim najczęściej nic się nie stało. Przeżyli. Jest to jakiś cud i najpiękniejsza karta żoliborskiego osiedla WSM. Było swoistą oazą, w której co drugi mieszkaniec pomagał, a reszta milczała.

Powstanie zajmuje znaczną część tej książki - "Sierpień 1944 był największym przeżyciem mego dzieciństwa". Traktowane jest z kultem tak charakterystycznym dla osób, które je przeżyły, i tak często zdumiewającym dla innych. Co pomyślą ci "inni" o takiej np. żartobliwie opisanej scenie?

Po klęsce powstania Jarosław z matką trafili do obozu w Pruszkowie, następnie do wsi Słomniki pod Krakowem, skąd pojechali do Wodzisławia. Do Warszawy wrócili w lutym 1945 roku. Pierwsze lata powojenne Abramow-Newerly opisał w kolejnym tomie wspomnień, Lwy wyzwolone (2003)