W pracy definiuje się instrument prawny jako działania konwencjonalne podmiotów, które na mocy obowiązującego prawa mają kompetencję do ingerowania w stosunki społeczne w celu ich zmiany. Jest to szeroka definicja, gdyż mieszczą się w niej zarówno działania prawodawcze, jak i działania wykonawcze. Jest to zarazem definicja restrykcyjna, gdyż za genus obiera czynności konwencjonalne. Przedmiotem analiz są regulacje dotyczące miast feudalnych epoki przedindustrialnej. Jest to uzasadnione rzeczowo tym, że ważną cezurą czasową w ewolucji materialnego środowiska życia mieszkańców miast jest przejście od społeczeństwa przedindustrialnego do społeczeństwa industrialnego. Dla tematu pracy przełomowe są zarówno procesy tzw. reformy miejskiej w Europie Środkowej, oznaczające całkowitą przebudowę systemu prawa dotyczącego miast, jak i upadek polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów, który oznaczał dla miast całkowitą zmianę kontekstu ustrojowego, w szczególności zmianę systemu źródeł prawa i pojawienie się ogólnopaństwowego prawodawstwa administracyjnego państw zaborczych. Ramy terytorialne określone są bardzo ogólnie użytym w temacie pracy słowem „Polska”. W pracy rozszerzono kwerendę na kilka obszarów granicznych: miasta pruskie w okresie panowania Zakonu Krzyżackiego, miasta śląskie w późnym średniowieczu, miasta Pomorza Szczecińskiego w średniowieczu i we wczesnych czasach nowożytnych. Kluczowe znaczenie dla pracy ma realizacja postulatu reprezentatywności bazy materiałowej. Wyróżnić należy trzy podstawowe subkryteria, ważne z uwagi na przedmiot pracy: kryterium reprezentatywności chronologicznej, kryterium reprezentatywności systemowej oraz kryterium reprezentatywności odniesienia przedmiotowego. Zasadnicza część pracy (część druga) poświęcona jest analizie instrumentów ochrony przeciwpożarowej. Omawiane są instrumenty dotyczące następujących dziedzin: przestępstwo podpalenia i nieumyślnego spowodowania pożaru (w prawie miejskim oraz w polskim prawie ziemskim); porządek architektoniczno-budowlany, na który składały się regulacje dotyczące kominów, pokrycia dachów, murów grodziżarowe, wspierania zabudowy murowanej i ograniczania zabudowy drewnianej, podcieni, miedzuchów, uliczki przymurnej, lokalizacji zakładów rzemieślniczych, infrastruktury przeciwpożarowej (wodociągi, studnie); zachowania w życiu codziennym, takie jak patrolowanie ulic, składowanie materiałów łatwopalnych, oświetlenie ulic i pomieszczeń, wykorzystanie ognia w wykonywaniu rzemiosł, palenie tytoniu; gromadzenie sprzętu gaśniczego (przez mieszkańców, cechy i urzędników miejskich; przebieg akcji gaszenia pożaru, w tym takie zagadnienia szczegółowe jak sygnał alarmowy, obowiązek uczestnictwa w akcji, podział obowiązków, zapobieganie szabrownictwu, nagrody za wyróżnienie się we akcji oraz odszkodowania (za wyburzone w akcji gaśniczej domy).