Książka posiada widoczne ślady użytkowania. Renesansowi humaniści włoscy nazwali tę epokę media aetas — „wieki średnie”. Także późniejsi „oświeceni” zrobili wiele, by utrwalić obraz średniowiecza jako przejściowego, mrocznego okresu, oddzielającego rozumne czasy nowożytne od świetnej epoki greckiego i rzymskiego antyku. Blisko tysiąc lat historii Europy — od V do XV wieku po Chrystusie — miało według nich stanowić okres upadku myśli i sztuki oraz triumfu barbarzyńskiej siły i ledwo co schrystianizowanego, na poły zaś magicznego jeszcze zabobonu. Zupełnie inny obraz tej samej epoki wyłania się z — coraz liczniejszych od czasu „buntu średniowieczników” sprzed półtora wieku — badań naukowych. Historycy mediewiści widzą w wiekach średnich czas, kiedy w skryptoriach benedyktyńscy kopiści ocalili dla potomnych znaczną część spuścizny starożytnych pogan; wtedy też narodził się uniwersytet, nastąpił rozkwit filozofii chrześcijańskiej, czerpiącej także ze źródeł arabskich, oraz architektury i sztuk pięknych. Średniowiecze to również okres ogromnych przemian społecznych. Wszystko to tworzyło bogactwo znaczeń i swoisty koloryt tej epoki królów i papieży, krzyżowców i mnichów, rzemieślników i scholarów. O nich właśnie opowiadają znakomici polscy mediewiści.