Konrad Wojtyła "Rewersy. Rozmowy literackie"
Instytut Mikołowski, 2014
Redakcja: Jerzy Suchanek
Format: A5 (145 x 205 mm)
Okładka miękka ze skrzydełkami
Stron: 272
ISBN: 978-83-60949-27-6

„Rewersy. Rozmowy literackie” to zbiór 15 obszernych wywiadów z najważniejszymi polskimi pisarzami i tłumaczami. Wśród nich są m.in. Kazimierz KUTZ, Sławomir MROŻEK, Andrzej STASIUK, Marek BIEŃCZYK, Stefan CHWIN, prof. Janusz DEGLER, Piotr MATYWIECKI, Kamil SIPOWICZ, Krzysztof VARGA i Bohdan ZADURA. Całość ilustrowana jest unikatowymi fotografiami.

Rewersy są doskonałym wprowadzeniem czytelnika w przestrzeń współczesnej problematyki literackiej, rysują panoramę przemian w pisarstwie polskim, są też, co ważne, świadectwem rosnącej rangi przekładu jako dziedziny literatury ojczystej. Interesująca jest metoda, jaką przyjmuje autor książki w trakcie przeprowadzania wywiadów: swego rodzaju prowokacja zmierzająca do wydobycia z pisarza próby autointerpretacji własnego dzieła – szczególnie dobitnie widać to w rozmowie ze Stefanem Chwinem i jego żoną, zarazem wydawcą książek męża, jak też autorką własnych książek. Podobnie rzecz ma się w rozmowie z Kazimierzem Kutzem i jego wydawcą Jerzym Illgiem – tu widać znakomicie, jak wielki inspirujący może mieć wpływ wydawca na twórczość pisarza. Obie te rozmowy odnotowują zarazem zjawisko, które wciąż jeszcze wydaje się w Polsce po roku 1989 swego rodzaju egzotyką – rosnącą rolę wydawcy jako współpracownika i swego rodzaju opiekuna pisarza. Jeszcze do niedawna kreacje translatorskie traktowane były jako sfera od-twórcza, wtórna wobec dzieł oryginalnych. Jakby dla podkreślenia tej zmiany perspektywy znajdziemy tu również rozmowy z tłumaczami Joyce’a (Krzysztof Bartnicki) i Kafki (Jakub Ekier z towarzyszeniem Piotra Matywieckiego) Umieszczone zostały w tej samej grupie, co wywiady na temat Witkacego (Janusz Degler) i Henryka Berezy (Bohdan Zadura) – w każdym wypadku chodzi tu o „tłumaczenie” w poszerzonym znaczeniu tego terminu obejmującym, prócz przekładu, także takie działania jak interpretacja czy wyjaśnianie. Zarazem też druga część zbioru stanowi dla zainteresowanego czytelnika doskonały „przewodnik” po obszarach warsztatu niezbędnego w próbach odczytywania tekstów artystycznych. Lektura tej książki to niewątpliwie pouczająca lekcja niezależności. Nie ma tu pytań „pustych”, „żurnalistycznych”, w każdej z rozmów autor potrafi się wylegitymować rzetelnym przygotowaniem, świetną znajomością dokonań swych partnerów debaty. Wszystkie te teksty składają się na barwną i interesującą panoramę polskiego życia literackiego ostatniego ćwierćwiecza (nie bez sięgania także w bardziej odległą przeszłość). Nie ulega dla mnie wątpliwości, że są to rozmowy z nie wprost wyrażoną tezą, której sformułowanie brzmieć może następująco: pisarstwo jako enklawa myśli suwerennej, nie poddającej się gotowym receptom i modom.
Leszek Szaruga

KONRAD WOJTYŁA – poeta, literaturoznawca, krytyk literacki i publicysta. Wiceprezes Fundacji im. Sławomira Mrożka. Dyrektor Centrum Edukacji Medialnej i Interaktywności Uniwersytetu Szczecińskiego. Wydał siedem tomów poetyckich, m.in. Znak za pytaniem (2017) i Pod czerwień. 111 wierszy (2019), a także Rewersy. Rozmowy literackie (2014) i monografię Anty-antychryst? Wojaczek religijny? (2021). Współredaktor książki Rafała Wojaczka Nie te czasy. Utwory nieznane (2016) oraz albumu Byłem, jestem (2021). Tłumaczony na angielski, niemiecki, czeski, ukraiński, rosyjski i słoweński.