Powieść psychologiczno obyczajow. Fabuła powieści opisuje burzliwe dzieje włoskiego arystokraty Fabrycego del Dongo od jego urodzenia aż po śmierć, ukazane na tle wojen napoleońskich i czasów restauracji. Była to najbardziej osobista powieść Stendhala, w której umieścił on wiele wątków autobiograficznych. Stanowiła ona zarazem znakomite studium społeczności rządzonej przez absolutnego władcę, którego uosabia w powieści fikcyjny książę parmeński Ranucy Ernest IV. Powieść uważana za jedno z dwóch arcydzieł Stendhala (obok <em>Czerwonego i czarnego</em>) znalazła szersze uznanie już po śmierci pisarza, a zachwycali się nią m.in. Honoré de Balzac, Lew Tołstoj, Émile Zola, André Gide, Giuseppe Tomasi di Lampedusa czy Henry James. Utwór doczekał się licznych adaptacji i stanowił kanwę opery, filmów i seriali telewizyjnych.