Myśl polityczna obu narodów i ogromne inspiracje, których intelektualiści polscy i rosyjscy sobie wzajemnie dostarczali, stanowią równocześnie temat stale aktualny, ułatwiający dotarcie do istoty polsko-rosyjskich napięć, także tych obecnych.

Historia polsko-rosyjskich interakcji intelektualnych, sporów i wzajemnych inspiracji ideowych jest zagadnieniem mało znanym, a poza Polską bardzo często pomijanym. Na straży ignorancji stoi szeroko rozpowszechniony stereotyp sprowadzający opowieść o tych stosunkach do kampanii wojennych, rozbiorów, powstań, martyrologii.

Książka jest owocem zorganizowanej przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia w 2012 roku międzynarodowej konferencji naukowej, której patronowały postaci Aleksandra Hercena i Joachima Lelewela. Zawiera artykuły takich badaczy jak: Wiktoria Śliwowska, Andrzej Walicki, Andrzej Nowak i Leonid Gorizontow.