Kolejny – już 55 – tom serii Źródła Monastyczne, trafia w ręce Czytelników. Zawiera on pięć powstałych w XII wieku traktatów, napisanych w toku burzliwej niekiedy debaty toczonej pomiędzy mnichami z Cluny a cystersami.

Tom otwiera Apologia napisana przez Bernarda z Clairvaux do opata klasztoru Saint-Thierry, Wilhelma, krytykująca życie i praktyki kluniackie. Odpowiedzią na nią są trzy kolejne teksty: list 28, napisany do Bernarda z Clairvaux przez opata Cluny, Piotra Czcigodnego, Apologia, pióra jednego z bliskich współpracowników Piotra, Hugona z Amiens, opata angielskiego klasztoru w Reading oraz traktat anonimowego opata. Tom zamyka natomiast dialog – dysputa pomiędzy mnichem kluniackim a cysterskim.
Problemy poruszane we wszystkich dziełach dotyczącą zarówno spraw związanych z życiem codziennym – strojem, pożywieniem, pracą – jak też całym wymiarem duchowym życia monastycznego. Poprzez te zagadnienia główni adwersarze dochodzą do najbardziej fundamentalnych pytań o znaczenie tradycji i jej wierności.

„Potem dodajesz: „Czy tak żył Makary? Czy tego uczył Antoni? Czy tak postępowali ojcowie w Egipcie?” Makary żył powściągliwie i wielce pobożnie. Antoni uczył rzeczy wzniosłych i dosyć zdumiewających, a Ojcowie w Egipcie postępowali wspaniale. Także Hugon, Majolus oraz inni przełożeni kluniaccy, których pominąłeś, nie tylko nauczali pięknego sposobu życia i wspaniałych ideałów monastycznych, ale i nauczając zachowywali je. A chociaż jaśnieli oni wybitnymi cnotami bardziej niż inni, wcale z tego jednak nie wynika, aby oskarżać tych, którzy nie są aż tak doskonali, że nie są mnichami.
Chociaż nie mają świętości Makarego, nie prowadzą życia Antoniego pod względem powściągliwości, niezupełnie są podobni do ojców, którzy mieszkali w Egipcie, wcale niesłusznie wnosisz z ich innego sposobu życia, że nie mogą być dobrymi i wypróbowanymi mnichami”.
z Apologii Hugona z Amiens