Autor: Jan Pakulski
Wydawnictwo: Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Wydanie: pierwsze
Seria: Rozprawy
Ilość stron: 270
Okładka: miękka
Wymiary: 17 x 24 cm
Stan ogólny: jest ok, jak na zdjęciach

Przedmiotem niniejszych rozważań będą siły polityczno-społeczne w Wielkopolsce w 1 poł. XIV w. Jest to okres w dziejach tej dzielnicy szczególnie ciekawy, obfituje bowiem w częste zmiany władców. Śledzenie tych zmian pozwala określić czynniki warunkujące przesunięcia w danej ekipie rządzącej. Dawna historiografia szukała ich z reguły w przedsięwzięciach politycznych panujących. Nie negując tego, w badaniach po II wojnie światowej zaczęto sięgać do czynnika społecznego determinującego zmiany polityczne. Badania te nabrały szczególnego rozmachu w ostatnim dziesięcioleciu w związku z renesansem metody genealogiczno-heraldycznej i biograficznej.

Po tej krótkiej refleksji metodycznej wypada podać katalog problemów, które będą przewijały się na łamach niniejszego studium. Z tytułu rozprawy wynika, że gros rozważań będzie dotyczyło wydarzeń politycznych omawianego okresu. Interesować nas będzie zatem upadek rządów czeskich w Wielkopolsce; walka pretendentów tj. Władysława Łokietka, Henryka głogowskiego i Bolesława wrocławskiego o wielkopolski spadek po Przemyślidach; rządy w dzielnicy Henryka i jego synów, które podobnie jak rządy Przemyślidów, przyniosły deziluzję.

Do Wielkopolski wrócił Łokietek, powstaje więc pytanie, co zadecydowało o tym?. Książę, chcąc utrwalić swoje rządy, musiał zlikwidować roszczenia głogowskie i brandenburskie. Jego zabiegi o restytucję państwa pierwszych Piastów wieńczy koronacja. Należy zastanowić się, jakie stanowisko zajęli wobec niej Wielkopolanie. Przed monarchą staje do załatwienia cały wachlarz spraw: problem Pomorza Gdańskiego, likwidacja roszczeń głogowskich i czeskich, odzyskanie zachodnich rubieży Wielkopolski, walka z narastającym zagrożeniem krzyżackim. Sprawą niesłychanie istotną jest określenie udziału społeczeństwa dzielnicy w rozstrzyganiu tych problemów. Śmierć Łokietka mogła rodzić obawy o dotychczasowy status dzielnicy. Proces warszawski, rokowania z Wittelsbachami i pokój kaliski stwarzały dla Wielkopolan okazję do zaprezentowania swojego stanowiska wobec tronu. Suma uczestników powyższych wydarzeń winna dać personalny obraz wielkopolskiej elity politycznej pierwszej połowy XIV w.