Warszawa 2023, s.245.

Imperium kolonialne Korony hiszpańskiej składało się nie tylko z wielkich terytoriów, dobrze znanych polskiemu Czytelnikowi, ale także szeregu mniejszych, znajdujących się gdzieś na marginesie, o których niewiele wiadomo. Portugalsko-hiszpański traktat z Saragossy z 1529 roku sprawił, że Pacyfik stał się „morzem wewnętrznym” Hiszpanii. Choć inne państwa europejskie nie planowały przestrzegać tych ograniczeń, to Madryt starał się zazdrośnie strzeć nawet najmniejszych wysp, choć nie miał ludzi i zasobów, aby je skolonizować. Perły, zasoby naturalne, ludzie czy trasy żeglugowe – różne były motywy, które co jakiś czas pchały Hiszpanów na wyspy Pacyfiku. Z kolei przedstawiciele obcych mocarstw, Holandii, Anglii i Francji, starali się rzucić wyzwanie swojemu wrogowi, bądź to przez próby kolonizacji, bądź wyprawy łupieżcze. W każdym razie historia wysp hispanoamerykańskiego Pacyfiku jest równie ciekawa, co kontynentalnych kolonii hiszpańskich.