Przemysław Wojciechowski
Czciciele Herkulesa w Rzymie. Studium epigraficzno-antropomastyczne

Przedmiotem niniejszego studium jest niewielki wycinek "produkcji epigraficznej" z okresu cesarstwa, a mianowicie rzymskie tituli sacri poświęcone Herkulesowi. Analiza struktury społecznej wystawców tych inskrypcji pozwoli zweryfikować niektóre z tradycyjnych opinii na temat społecznego zaplecza tego kultu, a w każdym razie podjąć naukową - odwołującą się do materiału źródłowego, nie zaś do intuicji - dyskusję nad tym problemem. Poza aspektem kwantytatywnym (udział poszczególnych grup społecznych w badanym fenomenie), ważne jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o motywy kierujące fundatorem przy wyborze "adresata" dedykacji i sposobu jej realizacji (typ zabytku, jego lokalizacja itp.). W wielu przypadkach istotny wpływ na podejmowane decyzje miał społeczno-propagandowy aspekt fundacji (pomnik epigraficzny jako element samookreślenia społecznego jednostki). O tym, że za przedmiot badań wybrałem wystawców inskrypcji dedykowanych Herkulesowi, zdecydowało kilka czynników. Po pierwsze, duża popularność tego bóstwa, a co za tym idzie relatywnie bogaty materiał źródłowy. Po drugie, uniwersalny charakter kultu, co otwiera drogę do badań porównawczych, zarówno w odniesieniu do innych "wielkich bogów" imperium, jak i w ujęciu geograficznym. Po trzecie, przypisywany temu kultowi przez nowożytną historiografię silny ładunek ideologiczny (Herkules interpretowany jest z jednej strony jako opiekun domu cesarskiego, z drugiej zaś jako patron "warstw niższych").