Komunistyczny aparat represji i życie społeczne Opolszczyzny w latach 1945–1989, red. Ksawery Jasiak, Opole 2012, 542 s.

Niniejsze studium Komunistyczny aparat represji i życie społeczne Opolszczyzny w latach 1945–1989 obejmuje w większości referaty przed­stawione podczas konferencji naukowej pt. Opolszczyzna oczami bezpieki w latach 1945–1989 zorganizowanej 25 listopada 2009 r. w Opolu, które dodatkowo uzupełniono o materiały opracowane w późniejszym czasie.

Motywem przewodnim całego zbioru są różne aspekty działalności policji politycznej oraz komunistycznego sądownictwa wojskowego na Śląsku Opolskim po II wojnie świa­towej. Ujęto mechanizmy i formy zwalczania oporu antykomunistycznego, organizacji i osób działających na rzecz suwerenności i niepodległości Polski w okresach reżimu stali­nowskiego i tzw. „realnego socjalizmu”. Jest to próba prześledzenia licznych podobieństw w działaniach komunistycznych lokalnych agend aparatu bezpieczeństwa wobec środowisk niepodległościowych. Ukazano w ten sposób obraz ludzkich dramatów, które rozegrały się w tym regionie oraz trudną sytuację, w jakiej znalazło się miejscowe społeczeństwo o zróżnicowanej strukturze etnicznej i narodowej.

Zakres chronologiczny tematyki obejmuje zatem lata 1945–1989. Pierwsza część do­tyczy działalności organów bezpieczeństwa w początkowym okresie tzw. Polski Ludowej, natomiast druga - ostatniej dekady istnienia Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.

Zaprezentowane studium nie posiada odpowiednika w literaturze przedmiotu. Jest pierwszą tego typu syntezą naukową, która przedstawia specyfikę działania organów bez­pieczeństwa na Opolszczyźnie. Poniższe artykuły, choć różnorodne w tematyce i bogate w treści, nie wyczerpują wielu problemów, które zostały w niektórych szkicach jedynie zasygnalizowane. W jakiejś mierze otwierają one możliwość przygotowania i stworzenia pełnej monografii poświęconej dziejom aparatu bezpieczeństwa na Śląsku Opolskim.

Ze Wstępu Ksawerego Jasiaka

SPIS TREŚCI

Wstęp

Rozdział l
Ksawery Jasiak, Aparat bezpieczeństwa w Opolu w latach 1945-1947. Struktura i dzialalność

Rozdział 2
Janusz Oszytko, Wojskowy Sąd Rejonowy w Opolu w latach 1950-1954 jako element aparatu represji komunistycznych – zarys problematyki na podstawie repertoriów WSR w Opolu i wybranych archiwaliów

Rozdział 3
ks. Andrzej Hanich, Wywłaszczenie, konfiskaty mienia i inne formy represji wobec Kościola katolickiego na Śląsku Opolskim przez wladzę komunistyczną w latach 1945–1964

Rozdział 4
Adriana Dawid, Działalność PSL w powiecie opolskim przed wyborami do Sejmu Ustawodawczego w świetle materiałów UBP.. Inwigilacja i represje

Rozdział 5
Robert Wawrzeniecki OMI, Represje Urzędu Bezpieczeństwa wobec Kościoła katolickiego w powiecie kozielskim w latach 1945–1951

Rozdział 6
Bernard Linek, Polityka aparatu bezpieczeństwa wobec ludności rodzimej na Śląsku Opolskim w latach 1945-1960. Założenia i realizacja

Rozdział 7
Zbigniew Bereszyński, Służba Bezpieczeństwa i media informacyjne w województwie opolskim

Rozdział 8
Zbigniew Bereszyński, Niezależny ruch studencki w Opolu i komunistyczny aparat represji w latach 1980–1989

Rozdział 9
Ksawery Jasiak, Kadra WUBP/WUdsBPw Opolu w latach 1950–1956. Wybrane biogramy

Rozdział 10
Ksawery Jasiak, Zbigniew Bereszyński, Kalendarium ważniejszych wydarzeń na Opolszczyźnie według meldunków, sprawozdań, kronik oraz innych materiałów Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa w latach 1945–1989

Ikonografia do kalendarium

Notki o autorach
Wykaz skrótów
Indeks osób
Indeks miejscowości