Stan dobry, przybrudzenia brzegów, wygięcie rogów.
ISBN 3-487-12830-6, 3487128306

Polonistik im deutschsprachigen Bereich : Aufgaben und Perspektiven
ihrer Entwicklung", Hrsg. Danuta Rytel-Kuc, Wolfgang F. Schwarz,
Hans-Christian Trepte, Hildesheim 2005

Polonistyka na obszarze niemiecko języcznym. Zadania i perspektywy.

Seria wydawnicza zatytułowana Westostpassagen, której celem jest przybliżenie języków, literatur i kultur słowiańskich.

Jest to pierwszy tom poświęcony polonistyce w krajach niemieckojęzycznych. Jak czytamy w podtytule, ma on ukazać jej zadania i perspektywy . Można zatem wyrazić nadzieję, iż tak liczne artykuły autorów z Niemiec, Szwajcarii i Polski, zebrane w niniejszej publikacji, przyczynią się do głębszej refleksji nad problemami, przed którymi stanęła polonistyka zagraniczna oraz ukażą czytelnikom bogactwo polskiej literatury.

Publikacja została podzielona tematycznie na trzy części: pierwsza roz-poczyna się od artykułów omawiających wybrane przyczyny kryzysu filo-
logii polskiej. Pojawia się nawet dobitnie i jasno sformułowane pytanie,
czy „polonistyka” w krajach niemieckojęzycznych w ogóle istnieje? Bar-
dziej optymistyczny obraz sytuacji wyłania się z artykułów Alicji Nagór-
ko, Danuty Rytel-Kuc, Wolfganga F. Schwarza i Hansa-Christiana Trepte.
Przybliżają oni czytelnikom studia polonistyczne na Uniwersytecie im.
Humboldtów w Berlinie oraz na Uniwersytecie w Lipsku

W drugiej, najobszerniejszej części książki (można ją określić jako li-
teraturoznawczą), na szczególną uwagę zasługuje artykuł Germana Ritza:
Eine polnische Literaturgeschichte aus deutscher Sicht. Autor wskazuje w
nim na brak aktualnego opracowania z zakresu historii literatury polskiej i
w odpowiedzi przedstawia projekt skierowany do odbiorcy niemieckoję-
zycznego. Szkic ten, aby spełnić swe zadanie, musi uwzględniać aspekty
historyczne i kulturowe. Bardzo ciekawe ujęcie historii współczesnej lite
ratury polskiej proponuje również Jan Zieliński (Historia literatury jako
dzieje przedmiotów). Podejście skoncentrowane na kilku przedmiotach
(między innymi „ostatni liść”, „fotel” czy „szczoteczka do zębów”) wpi
suje się w tradycję niemiecką, która — zdaniem autora — przynajmniej
od czasu Biedermeieru odznacza się poszanowaniem dla rzeczy. Warto
podkreślić widoczne starania piszących, aby projekty skierowane były
szczególnie do konkretnego grona odbiorców, w tym przypadku do osób
niemieckojęzycznych.

W tomie zamieszczono również wiele interesujących szkiców, przybli-
żających czytelnikom polską poezję, prozę i dramat. Poznamy między in-
nymi nowatorskie spojrzenie na wczesną twórczość Cypriana Norwida (Rolf
Fieguth), „włoskie” opowiadania Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (Daniel
Schümann) oraz wybrane utwory odkrytej w ostatnim czasie Marii Komor-
nickiej, która zasłynęła przede wszystkim jako niezwykły przypadek kul-
turowej zmiany płci (Brigitta Helbig-Mischewski). Przeczytamy także o po-
szukiwaniu europejskich miejsc wspólnych w literaturze polskiej (Wolfgang
Schlott), koncepcji autobiografizmu (Magdalena Marszałek), czy też o po-
wodach „uprawiania artystycznego płodozmianu” przez Zbigniewa Herberta
(Aleksander Fiut). Nie zabrakło miejsca i na teatr. Dzięki lekturze książki
będziemy mieli okazję bliżej poznać Serbskołużycki Teatr Ludowy (Die-
trich Scholze) i wnikniemy w tajniki zjawiska metateatralności w polskim
dramacie współczesnym (Brigitte Schultze). Na trudne, kontrowersyjne
pytanie: co to znaczy być środkowym Europejczykiem, udzielają odpowie-
dzi Andrzej Stasiuk i Jurij Andruchowicz (Alois Woldan).
Pierwsze państwowe egzaminy certyfikatowe z języka polskiego jako
ob-cego odbyły się w 2004 roku, wciąż trwają prace nad potwierdzeniem
ich odniesienia do Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego
(Common European Framework of Reference for Languages). Potrzebne
będą zatem nowe podręczniki do języka polskiego dla cudzoziemców.
W trzeciej części publikacji, zatytułowanej Polnisch als Fremdsprache
(Język pol-ski jako język obcy), analizy wybranych czterech dostępnych na
rynku podręczników dla Niemców dokonuje Sybille M. Schmidt. Natomiast
Anna Majkiewicz dzieli się uwagami dotyczącymi wprowadzania tekstów
autentycznych do nauki języka polskiego jako obcego, uwagami, które mogą
być szczególnie przydatne dla przyszłych autorów podręczników.
Większość artykułów została napisana w języku niemieckim, ale są też
trzy opracowane po polsku. Cieszy różnorodność tematów, mogących dać
nowe impulsy do współpracy polsko-niemieckiej, zainspirować do opraco-
wania kroków, dzięki którym studia polonistyczne w krajach niemieckoję-
zycznych stałyby się bardziej atrakcyjnym kierunkiem uniwersyteckim. Pu-
blikacja zainteresować może w szczególności krajowych, jak i zagranicz-
nych polonistów oraz germanistów, ale także każdego, komu Polska jest
bliska. A może jak na razie zbyt odległa... Znamiennym jest fakt, że książ-
ka została wydana właśnie w Roku Polsko-Niemieckim. To ciekawe, na
ukowe przedsięwzięcie, które — wierzę — przyczyni się w pewnym stop-
niu do obalenia stereotypu „slavica non legunur".

autorką tej recenzji jest Pani Monika Kowalonek