Książka jest zbiorem dwunastu – publikowanych wcześniej, lecz w większości znacząco uzupełnionych – artykułów dotyczących historii ruchu narodowego. Stanowi kontynuację wcześniejszych zainteresowań autora dziejami Narodowej Demokracji i wynik badań prowadzonych w ostatnich kilku latach.
Teksty zostały ułożone w porządku problemowo-chronologicznym w trzech blokach tematycznych: Wokół Pana Romana, O Wielką Polskę na wojennym wychodźstwie i Przeciwko dwóm totalitaryzmom. Cztery szkice z drugiej części uzupełniają aneksy zawierające osiem dokumentów, z których część ukazuje się drukiem po raz pierwszy.
